تاریخ مدینه صنعاء
تاریخ مدینة صنعاء (کتاب)
کتابی دربارهی تاریخ صنعاء، تألیف احمد بن عبدالله رازی صنعانی. این کتاب تنها اثریست که دربارهی تاریخ شهر صنعاء از زمان تأسیس تا قرن یازدهم میلادی (زمان حیات مولف) تألیف شده است.
از جمله مطالب کتاب اخبار اصحاب پیامبر است که گذرشان به صنعاء افتاده؛ همچنین سرگذشت والیان و نامداران صنعاء (به ویژه رجال علم و حدیث و نیز عالمان و شخصیتهای معاصر نویسنده). با این حال نویسنده بیشتر به عالمان صنعاء توجه داشته تا امیران و حاکمانش. او به تناسب سخن گاه به موضوعاتی چون تفسیر آیاتی از قرآن که به صنعاء و یمن مرتبط است، یا داستان فتوحات و اخبار پیامبر و صحابه و تابعان گریزی زده و روایتی را از احادیث و تفاسیری که ریشهای یمنی داشتهاند ارائه داده است. در این کتاب بیشتر از هر چیز، از قدمت و شکوه صنعاء (به عنوان شهر سام بن نوح) در روزگاران قدیم سخن رفته است.
صنعانی در این اثر از کتابهای فراوانی که در دسترس او قرار داشتهاند، مانند کتابهای همدانی (اکلیل و الصفه) و کتابهای عبدالرزاق صنعانی بهره برده. مهمترین این منابع، اما اکنون در دسترس ما وجود ندارد و تنها گزارشهایی از آنها به ما رسیده است. مانند آنچه که از ابی محمد عبید بن محمد کِثوری صنعانی (استاد حافظ طبرانی و ابوالحسن علی بن الحسین بن عبدالوارث صنعانی و دیگران) نقل کرده. همچنین گزارشی نیز از اوضاع صنعاء دورهی مولف در کتاب درج شده است.
این کتاب نخستینبار با تصحیح حسین عبدالله العمری و عبدالجبار زکّار در دمشق (1974) منتشر شده است.