تاریخ وصاف
تاریخِ وَصّاف
(یا: تجزیةالامصار و تزجیةالاعصار) کتابی در تاریخ ایلخانیان به فارسی، نوشتۀ شهاب‌الدین (شرف‌الدین) عبدالله شیرازی معروف به وصّاف الحضرة (۶۶۳ـ۷۳۰ق). وی در ۶۹۷ق به تألیف کتاب پرداخت و در ۷۰۲ق بخشی از آن را به غازان خان و بخشی دیگر را در ۷۱۲ق به اُلجایتو تقدیم کرد. تاریخ وصّاف که دنبالۀ تاریخ جهانگشای جوینی است مشتمل بر یک مقدمه و پنج جلد در شرح رویدادهای حکومت ایلخانان، از مرگ مُنکوقاآن تا اواسط سلطنت ابوسعید بهادر، یعنی ۷۲۳ق، است مؤلف در پایان جلد چهارم بخشی از تاریخ جهانگشای جوینی را آورده که مشتمل است بر رویدادهای قبایل مغول و تاتار و خلاصه‌ای از تاریخ حکومت خوارزمشاهیان و سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه. این کتاب نخست در ۱۲۶۹ق به اهتمام محمدمهدی ارباب اصفهانی در بمبئی چاپ سنگی شد. در ۱۲۷۲ق فون هامرپورگشتال بخش اول آن را به آلمانی ترجمه و در وین منتشر کرد. شارل ریویز آن را خلاصه کرد و همراه با ترجمه هامرپورگشتال به‌چاپ رساند. تاریخ وصّاف بارها در ایران و پاریس و بیروت چاپ شده است. عبدالمحمد آیتی روایت جدیدی از این کتاب را با عنوان تحریر وصّاف در تهران به‌چاپ رساند (ویرایش دوم، ۱۳۷۲). نثر تاریخ وصاف متکلف و مسجّع و سرشار از عبارت‌پردازی و ذکر مترادفات و افراط درآوردن اخبار و اشعار عربی و آیات قرآنی است و اشعاری به عربی یا فارسی آورده که غالباً سرودۀ خود اوست.