تامسون، جوزف جان (۱۸۵۶ـ۱۹۴۰)

تامْسون، جوزِف جان (۱۸۵۶ـ۱۹۴۰)(Thomson, Joseph John)

فیزیک‌دان انگلیسی. در ۱۸۹۷، الکترون را کشف کرد. این کشف سرآغاز نظریۀ الکتریکی‌ اتم‌ها بود و توضیحی که برای پرتوهای مثبت به‌دست آمد و کاربرد آن برای تحلیل نئون، منجربه کشف ایزوتوپ‌ها شد. به‌سبب تحقیقات نظری و تجربی‌اش در زمینۀ رسانش الکتریسیته در گازها، در ۱۹۰۶ به جایزۀ نوبل فیزیک دست ‌یافت و در ۱۹۰۸، لقب سِر گرفت. در ۱۹۱۲، با استفاده از میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی برای منحرف‌کردن پرتوهای مثبت، به این نتیجه رسید که یون‌های گاز نئون به اندازه‌های متفاوتی منحرف می‌شوند. این نتیجه نشان می‌داد که نئون شامل مخلوطی از یون‌ها، با نسبت‌های بار به جرم متفاوت، است. فردریک سُدی، شیمی‌دان انگلیسی، پیش از آن وجود ایزوتوپ‌ها را مطرح کرده بود. تامسون با کشف ایزوتوپ نئونِ ۲۲، که در ۱۹۱۲ صورت گرفت، درستی این نظر را اثبات کرد. این کشف را یکی از دانشجویانش، فرانسیس آستن، پی‌گیری کرد. تامسون در نزدیکی منچستر زاده شد. در همان‌جا و در دانشگاه کیمبریج درس خواند، و همۀ زندگی حرفه‌ای‌اش را در کیمبریج گذراند. از ۱۸۸۴ تا ۱۹۱۸، درمقام استاد فیزیک تجربی در آن‌جا مشغول کار بود و آزمایشگاه کاوندیش کیمبریج را به پیشرفته‌ترین مرکز فیزیک زیراتمی جهان تبدیل کرد. جورج پاجت تامسون، پسر او بود. تامسون با پژوهش در زمینۀ پرتوهای کاتدی ثابت کرد که این پرتوها متشکل از ذراتی با نسبت بار به جرم ثابت‌اند و مقدار این نسبت تقریباً ۱۰۰۰بار کوچک‌تر از نسبت بار به جرمی است که برای یون‌های هیدروژن در الکترولیز مایع به‌دست می‌آید. او بار ذرات موجود در پرتوهای کاتدی را نیز اندازه‌گیری کرد و متوجه شد که نتایج حاصل از تخلیۀ گازی با آنچه از الکترولیز به‌دست می‌آید، برابری می‌کند. به این‌ترتیب، نشان داد که پرتوهای کاتدی، از ذراتی بنیادی که بار منفی دارند تشکیل می‌شوند. این ذرات را بعدها الکترون نامیدند.