تباین
تَبایُن
(در لغت به‌معنی جدایی و اختلاف) در اصطلاح منطق در دو حوزه به‌کار می‌رود: ۱. در حوزۀ تصورات، یکی از نسَب اربعه بین دو کلی است (در برابر «تساوی») و آن چنان است که میان دو کلی وجه اشتراکی نباشد. تباین را می‌توان به کلی و جزئی تقسیم کرد: ۱) تباین کلی، نسبتی میان دو کلی است که هیچ‌یک بر افراد دیگری صدق نمی‌کند. ۲) تباین جزئی، عبارت است از سلب دو مفهوم کلی از یکدیگر به نحو جزئی، بنابراین شامل تباین کلی و عموم و خصوص من‌وجه می‌شود. دو کلی را که بین آن‌ها نسبت تباین برقرار است متباین می‌نامند؛ ۲. در حوزۀ تصدیقات، در برابر توافق قرار دارد. بدین‌معنا که اگر مفاد و معنای دو قضیه گوناگون و مختلف باشد، آن دو را متباین می‌نامند و از نسبت بین آن دو به تباین تعبیر می‌کنند. قضایای متباین عبارت‌اند از قضایای متقابل و قضایای متداخل.