تبوک، غزوه
تبوک، غزوۀ
آخرین غزوۀ پیامبر اکرم (ص) در ۹ق، در منطقۀ تبوک؛ شهری در نیمۀ راه مدینه به دمشق در شمال عربستان که قبل از اسلام هم‌مرز با امپراتوری روم شرقی (بیزانس) بوده است. دلیل غزوۀ پیامبر (ص) را اخبار بازرگانانی می‌دانند که لشکرکشی هراکلیوس، امپراتور روم شرقی به قصد جنگ با مسلمانان و حمله به مدینه را گزارش می‌دادند. با وجود خشکسالی، قحطی و نبود سازوبرگ کافی و تبلیغات وسیع منافقان برای پراکندن مردم، سپاهی انبوه از یاران پیامبر (ص) فراهم آمد. دشواری و اوضاع نامساعدی که وجود داشت باعث شد که این غزوه را «جیش‌العُسرة بخوانند. پیامبر (ص)، پیش از آغاز سفر، علی (ع) را که در همۀ غزوات شرکت داشت به‌جانشینی خود، برای حفظ و دور کردن توطئۀ منافقان، با خود به جنگ نَبُرد. در پی گفت‌وگوهایی از منافقان، علی (ع) به لشکریان پیامبر (ص) پیوست ولی پیامبر (ص)، او را برگرداند و به او گفت: «آیا نمی‌خواهی برای من، همچون هارون برای موسی باشی؟» و این سخن بعدها به «حدیث منزلت» مشهور شد که از ادلۀ حقانیت خلافت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر (ص) شمرده می‌شود. در تبوک جنگی درنگرفت، زیرا سپاهی از روم آن‌جا دیده نشد و مسلمانان پس از چند روزی درنگ بازگشتند. لشکرکشی به تبوک دستاوردهایی داشت، از آن‌جمله پیامبر (ص) با اُکیدِر بن عبدالملک کِندی، حاکم مسیحی دومةالجَندَل و اهالی اَذرُح به شرط پرداخت جزیه، پیمان صلح بست و این موجب شد عشایر شمال حجاز تا مرز شام مطیع اسلام شوند.