تجاوز (سیاست)

تجاوز (سیاست)(aggression)

در سیاست، حمله‌ای بی‌دلیل و غالباً متضمن تهدیدات روزافزون، به قصد مرعوب‌کردن حریف. اقدامات آلمان نازی به رهبری آدولف هیتلر در دهۀ ۱۹۳۰، که به جنگ جهانی دوم منجر شد، نمونه‌ای از تجاوزگری به‌شمار می‌رود. تهاجم عراق به ایران در ۱۹۸۰ (۱۳۵۹ش) و به کویت در ۱۹۹۰ نیز به منزلۀ اقدامی تجاوزگرانه محکوم شده است. این اصطلاح نخستین‌بار رسماً در ۱۹۱۹ در پیمان ورسای که در آن سخن از «تجاوز آلمان» به میان آمد، به‌کار برده شد. اصطلاح «تجاوز» در میثاق جامعۀ ملل هم گنجانیده شد، و دولت‌های عضو این سازمان موظف شدند به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی موجود همۀ اعضا احترام بگذارند و از آن‌ها دربرابر تجاوز خارجی حمایت کنند. در کنفرانس ۱۹۴۴ در دامبارتون اوکس طرحی آماده شد که برخلاف میثاق جامعۀ ملل، که تجاوزگر را به ندامت فرا می‌خواند، به هیچ‌گونه اصولی استناد نمی‌کرد، اما مشتمل بر ترتیباتی عملی برای مهارِ تجاوزگر بود. در این کنفرانس شورای امنیتی نیز در نظر گرفته شد که می‌بایست علاوه بر مسئولیتِ حفظ صلح، تعیین کند آیا رفتار کشوری تجاوزگرانه است یا نه. این پیشنهادها سال بعد در منشور سازمان ملل متحد گنجانده شد و از آن زمان به این سو در مواردی چون کره، کنگو (لئوپولدویل ـ کینشاسا)، اسرائیل در خاورمیانه، و تهاجم ترکیه به قبرس در ۱۹۷۴، به آزمون گذاشته شد.