تصور

تَصوّر
(در لغت به‌معنی اِنگار و انگاره) در اصطلاح اهل منطق، انگاره‌های ذهنی پدیده‌ها. مثل صورت ذهنی یا انگارۀ ذهنی یک کتاب، یا یک گل. تصور یکی از دو قسم علم حصولی است و علم حصولی صورت حاصله از شیء است نزد عقل، که اگر همراه با حکم نباشد، تصور محسوب می‌شود و اگر همراه با حکم باشد تصدیق به‌شمار می‌آید. تصور را می‌توان با سه معیار طبقه‌بندی کرد: الف. میزان تلاش ذهن در جریان تصور، که براساس آن تصور همانند تصدیق به بدیهی، مثل تصور روشنی و تاریکی، و نظری، مثل تصور روح و فرشته، تقسیم می‌شود؛ ب. میزان مطابقت تصور با متصوَّر یا میزان مطابقت ذهن با عین که براساس آن تصور به تام یا حقیقی و غیرتام یا غیرحقیقی تقسیم می‌شود. مراد از تصور تام، تصوری است که با متصوَّر مطابقت کامل دارد و تمام ذاتیات آن را دربرمی‌گیرد و مراد از تصور غیرتام، تصوری است که تمام ذاتیات متصوَّر را دربر نمی‌گیرد و با آن مطابقت کامل ندارد. هدف نهایی فلسفۀ الهی دست‌یافتن به تصور تام است؛ ج. مطلق تصور، یعنی هرگونه صورت ذهنی، یا هرگونه علم حصولی که بر بنیاد آن، تصور به مطلق و مقیّد تقسیم می‌شود. تصور مطلق، صرف تصور است بدون حکم، و تصور مقیّد، تصوّر مقید به حکم است که از آن به تصدیق تعبیر می‌شود.