تعزیر
تَعْزیر
اصطلاحی در فقه، در برابر حد. تعزیر مجازات‌هایی است که نوع و مقدار آن توسط حاکم شرع اسلامی تعیین و در مورد گناهانی اعمال می‌شود که حد شرعی ندارند و برای آ‌ن‌ها عقوبت معیّن نشده است. تعزیر یکی از انواع پنج‌گانه مجازات‌های مقرر در قانون مجازات اسلامی است. به عبارتی، تعزیرات شرعی مجازات‌هایی هستند که برای ارتکاب فعل حرام و یا ترک فعل واجب، بدون تعیین نوع و مقدار مجازات مقرر می‌شود. در اعمالی چون زنا، لواط، مساحقه، قذف، سب‌النبی، شرب خمر، سرقت و جز آن که حد شرعی دارند، تعزیر اعمال نمی‌شود. کتاب پنجم از قانون مجازات اسلامی اختصاص به جرایم تعزیری دارد. کلاهبرداری، خیانت در امانت و سرقت‌های فاقد شرایط حد، ازجمله این جرایم‌اند. تعزیرات حکومتی مجازات‌هایی تعزیری است که بنا به ضرورت‌های اقتصادی و سهمیه‌بندی کالا و ارزاق در دورۀ جنگ عراق علیه ایران، برای جرایم اقتصادی و تجاری خاصی وضع شد و تشخیص و اجرای آن مستقیماً برعهدۀ دولت است. ازجمله این جرایم می‌توان به گران‌فروشی، کم‌فروشی، احتکار، عدم اجرای ضوابط مجاز ارزی و ریالی و جز آن اشاره کرد. مجازات‌های تعزیرات حکومتی نیز شامل اخذ جریمه، تعطیل موقت یا دائم محل کسب، لغو پروانه و کارت بازرگانی است.