تعطیل
تعطیل
(در لغت به‌معنی فروگذاشتن و متوقف‌کردن کار) در اصطلاح کلام، انکار و نفی وجود خدا، یا صفات خدا یا افعال اوست. کسی که یکی از این موارد را انکار کند مُعَطِّل (اهل تعطیل) نامیده می‌شود. تعطیل عبارت است از ۱. تعطیل در ذات: یعنی انکار وجود خدا که لازمۀ آن اعتقاد به قدم عالم و نفی صانع و صفات و افعال اوست؛ ۲. تعطیل در صفات: یعنی انکار زیادت صفات بر ذات که دیدگاه معتزله و امامیه و فلاسفه است و اشاعره به همین سبب آنان را مُعَطَّله می‌نامند. نفی علم خدا به جزئیات، به‌طور مستقیم نیز، آن‌سان که ابوحامد غزالی تصریح کرده است، تعطیل و کفر محسوب می‌شود؛ ۳. تعطیل در افعال: نفی و انکار حدوث عالم، نفی و انکار نبوت، و سرانجام نفی و انکار دخالت دایمی خدا در امور جهان، همگی قول به تعطیل در افعال خداست. به سبب اعتقاد فلاسفه به قِدمِ زمانیِ عالم و نقش وسایط در پدید آمدن جهان، متکلمان اشعری فلسفه را علم تعطیل و فیلسوفان را مُعَطِّله خوانده‌اند.