تغذیه
تغذیه (nutrition)
راهکار هر اندام‌واره‌ای برای به‌دست‌آوردن مواد شیمیایی مورد نیاز زندگی، رشد و بازآفرینی. این مواد شیمیایی، مواد غذایی‌اند که از محیط زیست، نظیر نمک‌های کانی[۱] یا مواد شیمیایی ساخته‌شده در گیاه یا بدن حیوان، جذب می‌شوند. علم تغذیه به بررسی تأثیر غذا بر حیات جانداران و سلامت و بیماری آنان می‌پردازد. مطالعۀ مواد مغذی اصلی و ضروری، حضور این مواد در جیرۀ غذایی، و تأثیر پختن و نگهداری بر خاصیت غذاها از جمله حوزه‌های بررسی این علم است. این علم با بیماری‌های ناشی از رژیم غذایی نامناسب نیز سروکار دارد. تغذیۀ گیاهی با تغذیۀ حیوانی تفاوت‌های بسیار دارد. در گیاه، غذای پُرانرژی، مانند کربوهیدرات[۲]، درون گیاه با فتوسنتز تولید می‌شود. حیوان غذای سرشار از انرژی را با خوردن گیاه یا جانور دیگر تأمین می‌کند. مواد مغذی‌محیط زیست، از طریق بخش‌های مختلف گیاه یا حیوان جذب می‌شود. ریشۀ گیاه مواد غذایی موجود در آب خاک را جذب می‌کند. این مواد غذایی در حیوانات نیز جذب سلول‌های جداری معدۀ آن‌ها می‌شود. مواد مغذی به شش دسته تقسیم می‌شوند: آب، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و کانی‌ها.
آب: تقریباً برای همۀ کارکردهای بدن ضروری است؛ زیرا تشنگی (کمبود آب) حیوانات و انسان‌ها را زودتر از گرسنگی از پا درمی‌آورد.
کربوهیدرات‌ها: از کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده‌اند. دسته‌های مهم آن عبارت‌اند از نشاسته‌ها، قندها، و سلولز و مواد وابسته. کاربرد اصلی کربوهیدرات‌ها تولید انرژی بدن است؛ همچنین منبع مناسبی برای گلوکزند و بدن برای کارکرد مغز، بهره‌گیری از غذاها، و حفظ دمای بدن به آن نیاز دارد. مواد سلولزی دیگر عبارت‌اند از مواد سخت ساختاری سبزیجات، میوه‌ها و غلات.
پروتئین‌ها: موادی متشکل از واحدهای کوچک‌تری با نام اسیدهای آمینه‌اند. کاربرد اصلی پروتئین غذایی تهیۀ اسیدهای آمینۀ مورد نیاز برای رشد و نگهداری بافت‌های بدن است. هر دو سرشار از پروتئین‌اند.
چربی‌ها: همچون منابع متمرکز انرژی عمل می‌کنند، و از اندام‌های حیاتی نظیر کلیه و استخوان حفاظت می‌کنند. چربی‌های اشباع‌شده، عمدتاً از منابع حیوانی گرفته می‌شود؛ چربی‌های اشباع‌نشده از گیاهانی همچون خشکبار (آجیل) و دانه‌ها حاصل می‌شوند.
ویتامین‌ها: برای رشد طبیعی ضرورت دارند، و در چربی یا آب حل می‌شوند. ویتامین‌های محلول در چربی عبارت‌اند از ویتامین آ، که برای نگهداری غشای مخاطی، به‌ویژه مُلتحمۀ چشم ضروری است؛ ویتامین د، برای جذب کلسیم؛ ویتامین ای، ضد اکسید است؛ ویتامین کا، برای انعقاد خون لازم و ضروری است. ویتامین‌های محلول در آب عبارت‌اند از مجموعۀ ویتامین‌های ب، ضروری برای واکنش‌های سوخت و سازی، و ویتامین ث برای نگهداری بافت‌های اتصالی.
کانی‌ها: در رشد عادی بسیار حیاتی‌اند. کلسیم و آهن از اهمیت ویژه برخوردارند، چون بدن به مقدار فراوان به آن‌ها نیاز دارد. کانی‌های مورد نیاز بدن به مقدار کم عبارت‌اند از کروم، مس، فلوئوراید، ید، آهن، منگنز، منیزیوم، مولیبدن، فسفر، پتاسیم، سلنیوم، سدیم و روی.