تغییر جمعیتی
تغییر جمعیّتی (demographic transition)
تغییر در میزانِ مرگ‌ومیر[۱] و باروری[۲]. هر دو متغیّر در گذر زمان به‌‌تدریج کاهش یافته‌اند. چه بسا تغییراتی در سازه‌های اجتماعی[۳]، مثل سطح تحصیلات و تغییر‌کردن نقش زنان، و سازه‌های اقتصادی[۴]، نظیرِ بهبودِ سطح زندگی و تغذیه، احتمالاً ازجمله علت‌های کاهشِ میزانِ مرگ‌ومیر و باروری بوده‌اند. مدلِ تغییر جمعیتی نشان می‌دهد که این تغییر در چهار یا پنج مرحله بدین شرح رخ داده است: ۱. میزان باروری بالا و میزان مرگ‌ومیر پرنوسان اما بالا؛ ۲. میزانِ باروری بالا، میزان مرگ‌ومیر روبه کاهش، و رشد جمعیت در بالاترین میزان؛ ۳. میزانِ باروری روبه کاهش و ادامۀ روند کاهندۀ میزانِ مرگ‌ومیر؛ ۴. میزانِ باروری پایین و میزان مرگ‌ومیر پایین. جوامع توسعه‌یافته به مرحلۀ پنجم رسیده‌اند که در آن جمعیت درحال پیر‌شدن است و میزان مرگ‌ومیر از میزان باروری بیشتر و جمعیت روبه کاهش است. تغییرات جمعیت درگذر تاریخی بسیاری از کشورهای اروپایی با مدلِ تغییر جمعیتی مطابقت دارد ولی جوامع فقیرتر کمتر بر آن منطبق‌اند. ترکیب جمعیتیِ جوامع را با هرمِ جمعیتی[۵] نشان می‌دهند. بدبینانه‌ترین نظریه درخصوص تغییر جمعیت را مالتوس[۶] طرح کرده است.