تقدیرگرایی

تقدیرگرایی (fatalism)

(یا: سرنوشت‌باوری) اعتقاد به بی‌تأثیربودن عمل انسان‌ها بر سیر رویدادها. مثلاً گفته می‌شود: یا مقدر است گلوله‌ای مرا بکشد یا مقدر نیست؛ اگر مقدر است مرا بکشد، در این صورت رعایت احتیاط سودی ندارد زیرا به هر حال مرا خواهد کشت؛ اگر مقدر نیست، در این صورت نیازی به احتیاط نیست زیرا مرا نخواهد کشت. پس در هر دو حال نیازی به رعایت احتیاط نیست. این قیاس ذوحدّین این حقیقت را نادیده می‌گیرد که کشته‌شدن یا کشته‌نشدن با گلوله، کاملاً به رعایت احتیاط‌های لازم وابسته است. تقدیرگرایی را هرگز نباید با موجَبیّت یا جبر علمی که به‌هیچ‌وجه متضمن بی‌تأثیربودن اعمال انسان نیست، خلط کرد.

 

---