توان آبی

تَوانِ آبی (water power)

توان فراهم‌آمده از آب جاری، براثر به‌چرخش‌درآمدن چرخ یا وسیله‌ای مشابه. چرخاب احتمالاً در قرن اول پیش از میلاد اختراع شد و از قرون وسطا تاکنون کاربرد گسترده‌ای در آسیاب‌کردن غلات، دمیدن کوره‌ها، و دیگر مقاصد داشته است. توربین آبی فشرده‌تری را که آب از لابه‌لای تیغه‌های ثابت و متحرک آن می‌گذشت، بِنوا فورِنرون، آزمایشگر فرانسوی، در ۱۸۲۷ عرضه کرد. نخستین توربین او حدود شش اسب بخار، توان ایجاد می‌کرد. او در ۱۸۳۲ توربینی را تکمیل کرد که ظرفیت ایجاد ۵۰ اسب بخار را داشت. بعدها تغییرات متنوعی در طراحی فورنرون داده شد که نظرگیرترین آن‌ها را جیمز تامسون (ح ۱۸۵۱) و جِیمز فرانسیس (۱۸۵۵) با استفاده از جریان شعاعی درونی، عملی ساختند. توربین‌های آبی، که ابتدا به‌صورت محرک مکانیکی مستقیم در آبیاری به‌کار می‌رفتند، اکنون تقریباً منحصراً برای تولید توان الکتریکی کاربرد دارند.

 

---