توپ مروارید
توپِ مُروارید
(در تداول عامه: توپ مرواری) توپ جنگی بزرگ ساخت ایران در اوایل عصر قاجار. این توپ در زمان سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار به‌دست صنعتگری ایرانی به‌نام اسماعیل اصفهانی در ۱۲۳۳ق ساخته شد. وجه تسمیۀ آن به‌درستی دانسته نیست؛ گویا پس از نصب توپ که دیگر کاربرد نظامی نداشت بر روی سکویی در میدان ارگ تهران، چند رشته مروارید نزدیک دهانۀ توپ، مانند گردن‌بند به آن آویخته بودند. این توپ، که بعداً به مدخل یکی از ورودی‌های ساختمان وزارت امورخارجه منتقل شد، ولی اندک‌اندک در ذهن مردم عامی به باورهای خرافی آغشته شد و جایگاهی نیمه‌مقدس پیدا کرد. گروهی از دختران و زنان در مواعدی خاص (شب‌های ۲۷ رمضان، شب‌های قدر و شب چهارشنبه سوری) به این توپ دخیل می‌بستند تا حاجتشان روا شود و بعضاً برای بخت‌گشایی و ازدواج سوار توپ می‌شدند و سه‌بار عبارت «یا قُرب‌الفَرَج» می‌گفتند و سپس پایین می‌آمدند. مدتی نیز محل بَست‌نشستن دادخواهان بود. در سال‌های اولیه سلطنت ناصرالدین‌شاه محکومان به تعزیر را به این توپ می‌بستند و تازیانه می‌زدند. خرافاتیان می‌گفتند که این توپ در زمان کریم‌خان زند در شیراز ساخته شده و خود‌به‌خود پس از زیارت شاه‌چراغ به تهران آمده است. صادق هدایت با الهام از همین باورها، کتابی طنز‌آمیز در انتقاد از اوضاع و احوال روزگار به نام توپ مرواری نوشت.