جاجیم
جاجیم
دست‌بافته‌ای سنتی که برای زیرانداز، روکرسی و رختخواب‌پیچ استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر برای تهیۀ رومبلی و انواع کیف و ساک نیز به‌کار می‌رود. ابزار کار جاجیم‌بافی بسیار ساده و ابتدایی، بیشتر از جنس چوب، ریسمان، و میخ فلزی است. این ابزار عبارت‌اند از سه پایۀ جاجیم‌بافی، هاف، چوبی برای جداکردن تارهای زیر و رو؛ کجو، چوبی برای بالا‌آوردن تارهای زیر؛ مِتید، چوبی برای جلوگیری از درهم رفتن و مخلوط‌شدن تارها؛ دفتین، چوبی برای ضربه‌زدن جهت تراکم پودها. جاجیم به دو گونه بافته می‌شود: ساده و گل‌دار. نوع سادۀ آن را پلاس گویند که هیچ نقشی ندارد. نوع گل‌دار جاجیم، با توجه به کاربرد آن، به دو صورت پشمی و ابریشمی بافته می‌شود. جاجیم ابریشمی برای برخی از پشتی‌ها و کیف‌های ظریف استفاده می‌شود. روش بافت جاجیم در دستگاه بافندگی مثل روش بافت در دستگاه ساده نساجی دو وَردی است به‌این‌طریق که در مرحلۀ اول تارهایِ رو، بالا قرار می‌گیرند و پود از بین چلّه عبور می‌کند و در مرحلۀ دوم تارهای زیر بالا قرار می‌گیرند و پود از بین چلّه عبور می‌کند. طرح‌های جاجیم با نام‌های گوناگونی همچون: بادامی، نگین انگشتر، افشار، جفت‌بوته، خشتی، ناخن بز، راه‌راه، سیرکا، و گل و غنچه خوانده می‌شوند. در ایران جاجیم‌های آذربایجان، به‌‌ویژه خلخال، معروف است. در دیگر مناطق از‌جمله مشکین‌شهر، در بین عشایر مغان و شاهسون و نیز در ایلات شمال خراسان، جاجیم‌بافی و پلاس‌بافی رواج دارد.