جاسوسی

جاسوسی (espionage)

اجرای عملیات مخفیانه برای به‌دست‌آوردن اطلاعات، که متضمن دسترسی‌یافتن به اطلاعات مورد نیاز، عملاً کسب اطلاعات، و سپس انتقال آن به یک کارگزاری اطلاعاتی برای ارزشیابی آن‌هاست. جاسوسی، اگرچه فقط جنبه‌ای از عملیات اطلاعاتی سری را تشکیل می‌دهد، منبع مهم کسب اطلاعات برای هر دولتی است که تلاش در آگاهی‌یافتن از اسرار دیگر کشورها دارد. صنایع نیز برای دستیابی بی‌زحمت به نتایج پژوهش‌های شرکت‌های دیگر، و دارودسته‌های سیاسی هم برای پیش‌دستی جستن بر رقبای خود و تضعیف آنان، به جاسوسی متوسل می‌شوند. هرگاه خواستار دستیابی فیزیکی به سندی یا شیئی باشیم، یا فقط ناظری مستقر در محل بتواند اطلاعات مطلوب ما را فراهم کند، جاسوسی بر دیگر روش‌های گردآوری اطلاعات سرّی ترجیح دارد. روش‌های جاسوسی، خواه برای دفاع از امنیت ملی، دستیابی به سود اقتصادی، یا کسب نفوذ سیاسی اجرا شوند، یکسان‌اند. جاسوسان می‌توانند به جاسازی ضبط صوت یا میکروفون‌های مخفی اقدام کنند، اسناد را بربایند یا نسخه‌برداری کنند، تجهیزات را بدزدند، یا صرفاً با چشمان غیرمسلح به مشاهده بپردازند. پس از آن، عوامل جاسوسی اطلاعات به‌دست‌آمده را با کمک فرستنده‌ای رادیویی، قراردادن آن در محلی معیّن، یا تحویل حضوری آن یا از طریق پیک به‌دست سرویس اطلاعاتی خود می‌رسانند. جاسوسان انواع مختلفی دارند. جاسوسان حرفه‌ای غالباً اشخاصی هستند با هویت جعلی که به‌تنهایی یا در شبکه‌ای جاسوسی فعالیت می‌کنند. جاسوسان پاره‌وقت حضوری آشکار و قانونی (غالباً در مقام دیپلمات یا تاجر) دارند و در کنار فعالیت اصلی خود به جاسوسی مشغول اند. عنصر نفوذی کسی است که در درون سازمانی حضور دارد، اما به آن وفادار نیست و به‌طور منظم اطلاعات سازمان را در اختیار دشمنان آن قرار می‌دهد. احتمالاً در طی تاریخ عوامل نفوذی پرثمرترین نوع جاسوسان بوده‌اند که به دلایل ایدئولوژیک، پیشنهاد پرداخت پول، یا مرعوب‌شدن اطلاعات لازم را در اختیار گذاشته‌اند. در ضد جاسوسی، که منظور از آن جلوگیری از فعالیت جاسوسان دشمن و مانع‌تراشی در کار آن‌هاست، از برخی از همان روش‌های جاسوسان استفاده می‌شود. بهترین شیوه برای متوقف‌کردن برنامۀ جاسوسی دشمن کاشتن عوامل خودی در درون سازمان جاسوسی دشمن است. روش موفقیت‌آمیز دیگر همانا دستگیری جاسوسان دشمن و تبدیل آن‌ها به جاسوسان دوجانبه‌ای است که اطلاعات نادرستی در اختیار سازمان جاسوسی دشمن قرار دهند. ضد جاسوسی غالباً با عملیات مجریان قانون تداخل می‌یابد، زیرا بسیاری از فعالیت‌های جاسوسی با قوانین داخلی مغایرت دارند. از روش‌های مؤثر برای خنثی‌کردن اقدامات جاسوسان دشمن پیگرد کیفری آن‌هاست. از همین‌رو، در ایالات متحده، «اف ‌بی ‌آی» یا ادارۀ تحقیقات فدرال، که سازمانی مجری قانون است، مسئولیت عملیات ضد جاسوسی را نیز برعهده دارد.

---