جاف
جاف
ایل کرد، ساکن عراق و ایران، مرکب از دو گروه اصلی به نام‌های جاف مرادی در سلیمانیۀ عراق و جوانرودی (متشکل از چهار گروه به نام‌های باباجانی، قبادی، وکیل، ولدبیگی) در پاوۀ کرمانشاهان. بزرگ‌ترین تیره‌های جاف مرادی عبارت‌اند از اسماعیل غدیری، تاوگوزی (تایجوزی)، تیلکوهی، دراجی، رغزادی، شاطری، شرفیابی، طرخانی، گلالی، میکائیلی و یاردیسی. تیره‌های معروف جوانرودی عبارت‌اند از امامی، ایناخی، باباجانی، تایشه‌ای، جوانرودی، قادر مریویسی، قبادی، کلاشی، ولدبیگی. جمعیت جاف مرادی تا میانۀ قرن ۱۴ق/۲۰م حدود ۴۰ هزار خانوار و تعداد جوانرودی‌ها قریب ۴هزار خانوار بود. قشلاق مرادی‌ها در غرب رودخانۀ سیروان و در امتداد خط فرضی میان خانقین ـ قره‌تپه ـ کفری تا کوه‌های قره‌داغ در جنوب سلیمانیه و مناطق حلبچه و پنجوین و سلیمانیه بود و ییلاق آنان در کردستان ایران از جوانرود پاوه و اطراف سنندج و مریوان و بانه و سقز تا حوالی بیجار ادامه داشت. قشلاق جوانرودی‌ها تا پیش از تشکیل دولت و کشور عراق، در شرق رودخانۀ دیاله از خانقین تا حوالی دریاچۀ سد دربندی‌خان در خاک عراق بود و پس از آن به نواحی قشلاقی شهرستان پاوه نظیر کوه‌های آق‌داغ و بَمو و دهستان‌های ازگله و خانه‌شور و پشت‌تنگ انتقال یافت. ییلاق جوانرودی‌ها، همچون گذشته، در اطراف کوه‌های دالاهو، ماراوند، شاهو و سرچشمه‌های رودخانه‌های زیمکان و آب‌زرشک و سایر نواحی سردسیری شهرستان پاوه است. تعداد چادرنشینان جاف جوانرود بالغ بر ۱۸۵۰ خانوار است. جاف‌ها تا میانۀ قرن ۱۱ق/۱۷م تابع دولت صفوی بودند، اما پس از پیروزی سلطان مراد چهارم بر قوای شاه‌صفی و انعقاد قرارداد مرزی ۱۰۴۹ق/۱۶۳۹م، بخش اعظم این مردم تابع دولت عثمانی شدند و ظاهراً به دلیل همراهی با دولت و قوای عثمانی، جاف مرادی نام گرفتند. تقریباً تمام این مردم یک‌جانشین شده‌اند.