جالینوس

جالینوس Claudius Galen
زادروز	پرگامون ح ۱۲۹م
درگذشت	ح ۲۰۰م
ملیت	یونانی
شغل و تخصص اصلی	پزشک و کالبدشناس
آثار	درباب روش های کالبدشناختی
گروه مقاله	پزشکی

جالینوس (ح ۱۲۹ـ ح ۲۰۰م)(Galen, Claudius)
پزشک و کالبدشناس یونانی. نظریاتش حدود ۱۵۰۰ سال بر پزشکی غرب حاکم بود. از مهم‌ترین نظریات او می‌توان گردش خون سه‌باره و فرضیۀ مزاج‌ها، شامل خون، بلغم، صفرای زرد، و صفرای سیاه را نام برد. عقیده داشت مزاج‌ها در ایجاد حالت‌های روانی و جسمی دخالت دارند. جالینوس کتابی با نام در باب روش‌های کالبدشناختی نوشت و در آن، کالبدشکافی حیوانات را با دقت توصیف کرد. در آن زمان، تحقیق روی جسد انسان ممنوع بود. در قرن ۱۶، به این کتاب در اروپای غربی توجه شد و به‌‌منزلۀ کتاب مرجع استاندارد کالبدشناسی تدریس می‌شد. او بالاترین مرجع علم پزشکی بود تا زمانی‌که آندرآس وسالیوس و ویلیام هاروی خطاهای اساسی نظریاتش را آشکار کردند. در دستگاه گردش خونی که او توصیف می‌کرد کبد، قلب، و مغز به‌ترتیب تولیدکنندۀ روح طبیعی، روح حیاتی، و روح حیوانی بودند. جالینوس در فلسفه هم‌ تألیفاتی داشت. او معتقد بود که طبیعت هدف مقدسی را دنبال می‌کند.

جالينوس

این طرز فکر با برآمدن مسیحیت به‌شکل روزافزونی رواج یافت، هرچند جالینوس مسیحی نبود. این امر تأثیر افکار او را تا حدی توجیه می‌کند. جالینوس در مهم‌ترین اثرش در زمینۀ کالبدشناسی، در باب روش‌های کالبدشناختی، جزئیات کالبدشکافی خوک، میمون، و سگ را توصیف می‌کند. او عقیده داشت کالبدشکافی دقیق برای یادگیری کالبدشناسی لازم است و عدم ‌امکان کالبدشکافی انسان مانع پیشرفت تحقیقات او بود. با سقوط امپراتوری روم در ۴۷۶م، کتاب او در اروپا مهجور ماند، ولی ترجمۀ عربی آن در خاورمیانه حفظ و به یکی از منابع طب اسلامی تبدیل شد. در ۱۵۳۱، ژوانس گینته، یکی از اساتید پزشکی دانشگاه پاریس، این کتاب را به زبان لاتینی برگرداند و اروپایی‌‌ها دوباره به این کتاب دست یافتند که به کتاب درسی مرجع کالبدشکافی و کالبدشناسی بدل شد. در اواخر قرن ۱۶، وسالیوس و دیگران نظرات جالینوس را رد کردند.

جالینوس در پرگامون، واقع در آسیای صغیر، زاده شد. در آن‌جا، اسمیرنا، ازمیر فعلی، کورَنت یونان، و اسکندریۀ مصر پزشکی خواند و سپس، به زادگاه خود بازگشت و پزشک ارشد گلادیاتورها شد. در ۱۶۱م، به روم رفت، به طبابت پرداخت، و به دربار امپراتور مارکوس اورلیوس آنتونینوس راه ‌یافت. جالینوس اکتشافات نسبتاً کمی داشت و به آموزه‌های بقراط بسیار متکی بود، ولی کتاب‌های فراوانی نوشت که بیش از ۱۰۰ عنوان از آن‌ها شناخته شده‌اند. در زمان جالینوس، کالبدشکافی انسان ممنوع بود و او با استنتاجات حاصل از کالبدشکافی حیوانات به نکاتی دربارۀ ساختمان بدن انسان پی‌ می‌برد. او توصیفات دقیق و خوبی از استخوان‌ها و ماهیچه‌ها عرضه و بسیاری از مواردِ کالبدشکافی را برای اولین‌بار توصیف کرد. به‌علاوه، دریافت که تعداد فراوانی از ماهیچه‌ها به‌صورت جفت‌های متضاد مرتب شده‌اند. او چندین حیوان زنده را نیز کالبدشکافی کرد و نشان‌ داد ادرار از کلیه‌ها و از طریق میزنای به مثانه منتقل می‌شود. همچنین، نشان داد که در سرخ‌رگ خون جریان دارد، نه هوا و بدین‌ترتیب، نظر اراسیستراتوس را که حدود ۵۰۰ سال آموزش داده می‌شد، رد کرد.

---