جامع المقدمات

جامِعُ‌الْمُقَدَّمات

مجموعه رساله‌هایی از نویسنده‌های مختلف، که به‌قصد تعلیم در مرحلۀ مقدماتی دروس حوزوی گرد آمده‌اند. موضوعات اصلی این رساله‌ها را که برای تدریس به نوآموزان تألیف شده‌اند، صرف و نحو، منطق، و آداب تعلیم و تربیت تشکیل می‌دهد. این رسائل عبارت‌اند از: امثله، شرح امثله و صرف میر هر سه از میر سید شریف جرجانی در علم صرف؛ التصریف از عبدالوهاب زنجانی در علم صرف؛ عوامل از عبدالقاهر جرجانی دربارۀ اعراب کلمات؛ شرح عوامل از ملانظرعلی گیلانی؛ شرح تصریف از تفتازانی؛ عوامل ملامحسن از ملامحسن طالقانی قزوینی دربارۀ اعراب کلمات عربی؛ عوامل منظومه، سرودۀ کمال‌الدین حسام به فارسی دربارۀ اعراب کلمات؛ الهدایة از ابن درستویه دربارۀ علم نحو؛ آداب المتعلمین از خواجه نصیر طوسی دربارۀ چگونگی تعلیم و تربیت؛ صیغ مشکله از نویسنده‌ای ناشناس دربارۀ صرف فعل‌های مشکل عربی؛ کبری از میر سید شریف جرجانی به زبان فارسی دربارۀ منطق؛ انموذج و شرح انموذج از زمخشری دربارۀ علم نحو و صمدیه از شیخ بهائی دربارۀ علم نحو. این کتاب بارها در ایران به‌چاپ رسیده است و هنوز هم از کتب درسی حوزه‌های علمیۀ شیعه به‌شمار می‌رود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه‌ها گرایش‌هایی پدید آمد که به‌جای آن از کتاب‌های امروزی‌تر برای تعلیمات ابتدایی استفاده می‌کنند.