جراحی
جرّاحی (surgery)
شاخه‌ای از پزشکی که از طریق عمل جرّاحی به معالجۀ بیماری، نابهنجاری یا جراحت می‌پردازد. جرّاحی سنتی با ابزارهای برنده انجام می‌شده است، اما امروزه برای درمان یا رفع ضایعات از فناوری‌هایی مانند امواج مافوق صوت و لیزر استفاده می‌کنند. جراحی در محیط ضدعفونی شده و با استفاده از داروی بیهوشی انجام می‌شود. رشته‌های تخصّصی بسیاری در جرّاحی وجود دارد ازجمله، جرّاحی قلب، ارتوپدی (استخوان‌ها و مفاصل)، چشم، اعصاب (مغز و عصب‌ها)، قفسۀ‌سینه و کلیه؛ دیگر تخصص ها عبارت‌اند از جرّاحی پلاستیک و ترمیمی و پیوند عضو. به لحاظ تاریخی، جراحی برای دمل‌ها، قطع عضو، مشکلات دندان، سوراخ‌کردن جمجمه و زایمان در تمدن‌های باستانی دنیای قدیم و جهان نو صورت می‌گرفت. طی قرون میانه، جرّاحان عرب فنون پزشکی اسلامی را به اروپا انتقال دادند، و در این قاره، طی دوران رنسانس، مطالعه در زمینۀ کالبدشناسی و فیزیولوژی ادامه یافت. در پزشکی در قرن ۱۹ پیشرفت‌های زیادی در عمل‌های جرّاحی صورت گرفت، اگرچه محافظه‌کاری مانع از پذیرش فناوری‌ها و نظریات جدید می‌شد. ایگناتس زملوایس مجارستانی، دستیار بخش زایمان، که به‌منظور ممانعت از سرایت آلودگی، شستن دست‌ها را در آهک کلردار رواج داده بود و با وجود این‌که میزان تلفات در بخش‌های تحت نظر او کاهش چشمگیری یافته بود، به‌سبب تلاش در تحمیل این روش ضدعفونی‌کردن (بهداشت بالینی)، مجبور شد استعفا کند. داروهای بیهوشی در اواسط قرن ۱۹ معمول شد: رابرت لیستون، جراح اسکاتلندی، کاربرد اتر را برای قطع عضو آغاز کرد، و جیمز سیمپسون، متخصّص زایمان اسکاتلندی، در ۱۸۴۵ استفاده از کلروفرم را متداول ساخت. جراحان مشهوری همچون جان اسنو و جیمز سایم از انتخاب داروهای بیهوشی حمایت کردند و جان اسنو نخستین متخصّص بیهوشی بود که در ۱۸۵۳، از کلروفرم برای بیهوش کردن ملکه ویکتوریا هنگام تولد شاهزاده لئوپولد استفاده کرد. در نیمۀ دوم قرن ۱۹ جوزف لیستر ضدعفونی کننده‌ها را کشف کرد، که جرّاحانی نظیر ویلیام چین از آن پشتیبانی کردند، و پایۀ عمل‌های جراحی موفقیت‌آمیز شد. از دیگر جراحان مشهور قرن ۱۹ یوهان دیفنباخ را می‌توان نام برد که پیش‌گام عمل جراحی پلاستیک در برلین، پایتخت آلمان، بود. کشف آنتی‌بیوتیک‌ها و روش‌های مؤثر انتقال خون در نیمۀ نخست قرن ۲۰ انجام عمل جراحی را بی‌خطرتر و کارآمدتر ساخت. به‌جای برخی عمل‌های جراحی قدیمی، همچون توراکوپلاستی (که موجب نابودی نسبی ریه می‌شد) برای درمان سل، درمان‌های دیگر صورت می‌پذیرد. همچنین، نیاز به جراحی‌های آزمایشی، با رواج شیوه‌های تصویربرداری بدون نیاز به جراحی نظیر مافوق صوت و سی‌تی اسکن کاهش یافته است. عمل آندوسکوپی (معاینۀ داخل بدن به‌وسیلۀ مشاهدۀ مستقیم) موجب پیشرفت جراحی سوراخ کلیدی شده است.