جرم

جِرْم (mass)

در فیزیک، مقدار مادۀ موجود در جسم، به‌صورتی که با مقدار لختی اندازه‌گیری ‌شود. جرم جسم تعیین‌کنندۀ شتاب حرکت جسم بر‌اثر نیروی معینی است که بر جسم وارد می‌شود، به‌قسمی که شتاب با جرم جسم نسبت عکس دارد. همچنین، جرم تعیین‌کنندۀ نیروی وارد بر جسم براثر گرانی یا جاذبۀ زمین است، هرچند که نیروی جاذبه از نقطه‌ای به نقطۀ دیگر به‌‌صورت جزئی تغییر می‌کند. در دستگاه بین‌المللی یکاها، یکای اصلی جرم کیلوگرم است. در هر مکان معین، بر جرم‌های یکسان نیروهای گرانشی یکسانی وارد می‌شود که برابر وزن جسم است. به این‌ترتیب، با مقایسۀ وزن چند جسم در یک نقطۀ مشخص می‌توان جرم آن‌ها را با هم مقایسه کرد. یکای جرم استانداردی که همۀ جر‌م‌های دیگر با آن مقایسه و سنجیده می‌شوند، استوانه‌ای از پلاتین ـ ایریدیُم به جرم یک کیلوگرم است که در دفتر بین‌المللی وزن‌ها و اندازه‌ها در سِور، فرانسه، نگهداری می‌شود. جرم در فلسفۀ قدیم بر اجسام فلکی صدق می‌کرده است؛ چنان‌که مراد از «اجرام سماوی» ستارگان آسمان و مراد از «جرم کل»، «فلک اقصی» بوده است.

 

---