جنگ صدساله
جنگ صدساله (Hundred Years\' War)
سلسله جنگ‌های انگلستان و فرانسه (از ۱۳۳۷ تا ۱۴۵۳م). علل جنگ عبارت بودند از ادعای مالکیت فرانسه بر گاسکونی[۱]، در جنوب غربی آن کشور، که در تصرف پادشاهان انگلستان بود و رقابت‌های تجاری دو کشور در فلاندر[۲]. جدال انگلستان و فرانسه در قرون وسطا، جدال دیرینه‌ای بود و به پیش از ۱۳۳۷م بازمی‌گشت؛ جنگ صدساله را گاه صرفاً نقطۀ اوج این کشمکش‌ها می‌دانند. عوامل آغاز جنگ از این قرار بودند: نگرانی از مداخلۀ فرانسه در اسکاتلند که انگلستان سعی داشت بر آن کشور مسلط شود، و دیگری ادعای ادوارد سوم[۳]، پادشاه انگلستان، مبنی‌بر سلطنت فرانسه (به‌سبب این‌که مادرش، ایزابل[۴]، دختر فیلیپ چهارم[۵]، شاه فرانسه، بود). ادوارد در آغاز کوشید اراضی تحت تصرف نیاکان آنژونی[۶]اش، هنری دوم[۷] و ریچارد اول[۸]، در شمال غربی فرانسه را بازپس گیرد. انگلستان نخست پیروزی‌های بسیاری کسب کرد، ازجمله در نبرد دریایی اسلویس[۹] (۱۳۴۰) و نبرد کِرِسی[۱۰] (۱۳۴۶). کاله[۱۱] نیز در ۱۳۴۷ تسلیم شد. ژان دوم[۱۲]، پادشاه فرانسه (سلطنت ۱۳۵۰ـ۱۳۶۴) به جنگ ادامه داد، اما در نبرد پواتیه[۱۳] (۱۳۵۶) مغلوب و اسیر ادوارد، امیر سیاه[۱۴]، شد و متصرفات انگلستان به موجب پیمان برتینی[۱۵] (۱۳۶۰) به رسمیت شناخته شد. فرانسه، در دوران زمامداری شارل پنجم (شارل خردمند)[۱۶]، جبران مافات کرد و سردار برتران دو گکلن[۱۷]، در دهۀ ۱۳۷۰، تقریباً همۀ متصرفات انگلستان را بازپس گرفت. هنری پنجم[۱۸]، پادشاه انگلستان، جنگ را از سر گرفت و در نبرد آژنکور[۱۹] (۱۴۱۵) پیروز شد، شمال فرانسه را اشغال و اتحادی قدرتمند با دوک‌نشین بورگونی[۲۰] برقرار کرد. در ۱۴۲۰، شارل ششم (شارل دیوانه)[۲۱] ناچار پیمان تروا[۲۲] را امضا کرد. به موجب این پیمان، هنری پنجم نایب‌السلطنۀ فرانسه می‌شد و، در ۱۴۲۲، هنری (بعدها هنری ششم[۲۳])، پسر جوان هنری پنجم، در پاریس خود را پادشاه فرانسه نامید. شگرد جنگی انگلستان در خارج از مرزهایش منحصر می‌شد به تاخت‌وتازهای گسترده در درون خاک فرانسه و سوزاندن و غارت. پیروزی انگلستان در پواتیه[۲۴] و آژنکور[۲۵] نیز تا حد زیادی مدیون استفادۀ تاکتیکی هوشمندانه از کمانداران انگلیسی مجهز به کمان‌های بزرگ بود. در مقابل، فرانسه، که به توپ‌های ساختۀ برادرانِ بورو[۲۶] مجهز بود، توانست سرسختانه مقاومت کند و آرام‌آرام سپاه انگلستان را عقب برانَد. اتحاد انگلستان و بورگونی، در ۱۴۳۵، از هم گسست و پیروزی‌های ژاندارک[۲۷]، به‌ویژه در نبرد اورلئان[۲۸] که به درهم‌شکستن محاصرۀ قوای انگلستان در ۱۴۲۹ انجامید، مایۀ قوت‌قلبِ بیش از پیش فرانسویان شد. اندکی بعد، شارل هفتم[۲۹] در رَنس[۳۰] تاج‌گذاری و اقتدارش را تثبیت کرد. فرانسویان در نبردهای مهمی، ازجمله نبرد فورمینی[۳۱] (۱۴۵۰) و نبرد کاستیون[۳۲] (۱۴۵۳)، پیروز شدند. جنگ با شکست انگلستان در کاستیون و بدون هیچ پیمانی خاتمه یافت و فقط کاله در تصرف انگلستان باقی ماند.
- ↑ Gascony
- ↑ Flanders
- ↑ Edward III
- ↑ Isabella
- ↑ Philip IV
- ↑ Angevin
- ↑ Henry II
- ↑ Richard I
- ↑ Sluys
- ↑ Crécy
- ↑ Calais
- ↑ John II
- ↑ Battle of Poitiers
- ↑ Edward the Black Prince
- ↑ Treaty of Brétigny
- ↑ Charles (V) the Wise
- ↑ Bertrand du Guesclin
- ↑ Henry V
- ↑ Battle of Agincourt
- ↑ Burgundy
- ↑ Charles (VI) the Mad
- ↑ Treaty of Troyes
- ↑ Henry VI
- ↑ Poitiers
- ↑ Agincourt
- ↑ Bureau
- ↑ Joan of Arc
- ↑ Orleans
- ↑ Charles VII
- ↑ Reims
- ↑ Battle of Formigny
- ↑ Battle of Castillon