جهیزیه
جَهیزیّه (dowry)
(یا: جهازیه) در آداب و رسومِ ایرانی، مجموع اسباب و وسایل و رخت و لباسی که عروس با خود به خانۀ شوهر می‌برد. مرسوم است که خانوادۀ عروس، برای شروع زندگی زوج جوان، اسباب و وسایل خانۀ آن‌ها را در حدّ توانِ خود تهیه کنند. کمی و زیادی جهیزیه معمولاً در زندگی آیندۀ دختر مؤثر است؛ بدین‌سان خانوادۀ عروس می‌کوشد برای رفع طعنه‌ها و کنایه‌های احتمالی آینده اسبابی درخور، با عروس همراه کند. تا چند دهۀ قبل، گروهی طبق‌کش جهیزیه را روز پیش از عروسی، با ساز و نقاره به خانۀ داماد می‌بردند و به فردی از خانوادۀ داماد تحویل می‌دادند. به این مراسم که با فهرست‌برداری از اقلام جهیزیه کامل می‌شد، جهاز/جهیزبران گویند. جهیزیه در هند نیز مرسوم است و در مقابل شیربها قرار دارد. در ۱۹۶۱، جهیزیه در هندوستان امری غیرقانونی اعلام شد، اما در ۱۹۹۲، دولت هند ضمن گزارشی اعلام کرد که در فاصلۀ ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ بیش از ۱۵هزار مورد قتل یا خودکشی به وقوع پیوسته، که نتیجۀ مستقیم کم‌بودن جهیزیه‌ها بوده است. دادن جهیزیه در اروپا، افریقا و دیگر نقاط دنیا نیز سابقه‌ای دیرینه دارد. یکی از کارکردهای جهیزیه تضمین زندگی زن در برابر بدرفتاری شوهر است و در صورت طلاق یا ترک نفقه و خانه، زن یا خانوادۀ او می‌تواند اموال خود را پس بگیرند. کارکرد دیگر آن، کمک به تسهیل زندگی مشترک، با کاهش سنگینی هزینۀ تشکیل خانواده از جانب مرد است. در اروپا، جهیزیه‌هایی که زنان اشراف به‌صورت املاک و مستغلات با خود می‌آورند، گاه تعیین‌کنندۀ مرزها و سیاست‌های حکومت‌ها بود. رسم جهیزیه‌دادن در جوامع صنعتی به‌تدریج برمی‌افتد و در اروپا، از قرن ۱۹ تاکنون تقریباً به‌کلی منسوخ شده است.