جیرفت، تمدن
جیرُفت، تمدّن
تمدنی باستانی در حوضۀ هَلیل‌رود، در ناحیۀ جیرُفت، در استان کِرمان. آثار این تمدن از دو تپۀ بلند باستانی کُنار صَندَل الف و کُنار صَندَل ب کشف و معرفی شده است. قدمت تمدن جیرفت به دوران آغاز نگارش و آغاز شهرنشینی در اوایل هزارۀ سوم پ‌م می‌رسد. به‌نظر می‌رسد که الواح عیلام آغازین الف جیرفت حدود ۳۰۰ سال قدیمی‌تر از شوش باشند. صنعتگران تمدن جیرفت در خلق آثار هنری از سنگ صابون بسیار ماهر بودند و هنر ساخت ظروف و اشیای سنگی منقوش به نقوش مار، عقرب، گاومیش کوهان‌دار و نخل، بر هنر سفالگری سایه افکنده بود؛ این ظروف سنگی زیبا با احجار نیمه‌کریمه، چون عقیق، تزیین و به بِیْنُ‌النَّهرِیْن جنوبی صادر می‌شد. بندر تاروت در شبه جزیرۀ قَطَر از مراکز صادرات کالاهای جیرفت بود. ظروف سنگی جیرفت از محوطۀ باستانی تَل خَفاجه در کشور عراق بسیار به‌دست آمده است. به‌نظر می‌رسد مار و عقرب در هنر و باورهای مردمان جیرفت باستان بسیار اهمیت داشته است.