حاج میرزا لطفعلی

حاج میرزا لطفعلی ( - تبریز 1262ق)

(نیز با نام: میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی)

عالم دینی و فقیه اصولی، و امام جمعۀ تبریز در قرن 13ق. پسر ارشد میرزا احمد مجتهد مغانی (متوفی در 1265ق در تبریز) که مانند پدرش مجتهد بود و سال ها زعامت دینی و امامت جمعۀ تبریز را بر عهده داشت. پدرش از امیران زندیه، و مادرش از سادات رضوی اصفهان بود. میرزا احمد نیز همچون پدر خودش متصدی کارهای دولتی شد، اما پس از مدت کوتاهی از مناصب دولتی کناره گیری کرد و برای تحصیل علوم دینی، از ایران به عراق هجرت کرد.

حاج میرزا لطفعلی پس از تحصیل نزد پدرش، ابتدا راهی حوزۀ علمیۀ اصفهان شد. سپس، همراه پدرش از تبریز به عراق عزیمت کرد و مقیم کربلا شد و آن جا به تحصیل پرداخت. او در حوزۀ علمیۀ کربلا، از شاگردان کلاس درس سید علی طباطبایی (مجتهد و نویسندۀ ریاض المسائل، معروف به صاحب ریاض، متوفی در 1231ق)، شد و سرانجام از استادش اجازۀ اجتهاد گرفت. پدرش نیز همان جا به تحصیل مشغول شد. میرزا احمد با وجود داشتن اجازۀ اجتهاد و تحصیلات عالی، ترجیح داد که به زادگاهش تبریز بازگردد. او طی دوران زندگی اش، بزرگ ترین و متنفذترین روحانی و مجتهد تبریز در آن زمان به حساب می آمد. پس از او، پسرانش مقام و نفوذش را در آذربایجان داشتند. او 5 پسر فاضل و دانشمند داشت که جزو مراجع و بزرگان علمای تبریز بودند. نام شان عبارت است از: میرزا جعفر مجتهد تبریزی (فوت: ۱۲۶۲ق)؛ میرزا رضا مجتهد تبریزی (فوت: ۱۲۶۲ق) میرزا محمد باقر مجتهد تبریزی (۱۲۲۱- 1285ق)؛ میرزا جواد مجتهد تبریزی (فوت: ۱۳۱۳ق)؛ و میرزا لطفعلی مجتهد تبریزی.

پس از بازگشت حاج میرزا لطفعلی به ایران و ورودش به تبریز، پدرش او را از جانب خودش، متصدی امر امامت جمعۀ تبریز کرد. او مرجعیت و ریاست علمی آن دیار را نیز برعهده گرفت. او سال‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین رهبر دینی آذربایجان در راه ارشاد مردم و رفع حوائج شان خدمت کرد.

حاج میرزا لطفعلی همچنین ادیب و شاعری توانا و از حافظه‌ای قوی برخوردار بود؛ دیوان شعر فارسی و دیوان شعر عربی نیز دارد. از دیگر آثار اوست: اوثق الوسائل فی شرح ریاض المسائل که در شرح "ریاض‌المسائل" استادش آقا سید علی طباطبایی بود؛ ملاذ الداعی در مواعظ و اخلاق به زبان فارسی؛ قصیده‌ای عربی در ۴۰۰ بیت در مدح حضرت مهدی (عج)؛ «کتاب الزکوة» که ناقص ماند؛ شرح قصیدۀ "برده" بوصیری؛ و شرح قصیده کعب بن زهیر به عربی، در مدح پیامبر (ص)، که در ۱۲۷۴ق در تهران چاپ شد.

از کارهای خوب او در تبریز، احداث و کندن قناتی بود که به «قنات امام جمعه» معروف شد.

حاج میرزا لطفعلی سه سال پیش از مرگ پدرش، در ۱۲۶۲ق به همراه دو برادرش میرزا جعفر و میرزا رضا بر اثر همه گیری بیماری وبا از دنیا رفت. جنازه‌اش را به نجف اشرف منتقل کردند و در مقبره خصوصی به‌خاک سپردند.