حالت های ماده
حالت‌های مادّه (states of matter)
شکل‌های جامد[۱]، مایع[۲] یا گاز[۳] مواد. جامد، مایع یا گازبودن ماده بستگی به دمای ماده و فشار وارده بر آن دارد. تغییر حالت در دماهای معینی صورت می‌گیرد که به نقطۀ ذوب[۴] و نقطۀ جوش[۵] موسوم‌اند. نظریۀ جنبشی[۶] وابستگی حالت ماده را به جابه‌جایی و آرایش اتم‌ها یا مولکول‌های آن شرح می‌دهد. اتم‌ها یا مولکول‌های گاز در فضای خالی به‌صورت تصادفی حرکت می‌کنند و ظرف خود را، به هر شکل و اندازه، پر می‌کنند. گازها را می‌توان با سردکردن به مایع تبدیل کرد، زیرا بر اثر سردکردن سرعت حرکت مولکول‌ها پایین می‌آید و نیروی جاذبۀ لازم برای اتصال آن‌ها به یکدیگر فراهم می‌شود. مایعات سطح تراز تشکیل می‌دهند و شکل ظرف را به‌خود می‌گیرند. اتم‌ها یا مولکول‌های آن‌ها موقعیت‌های ثابتی را اشغال نمی‌کنند، ولی برای جابه‌جایی نیز آزادی کامل ندارند. جامدات شکل خود را حفظ می‌کنند، به‌طوری که اتم‌ها یا مولکول‌های آن‌ها حرکت نمی‌کنند و صرفاً حول موقعیت‌های ثابت ارتعاش می‌کنند؛ از آن جمله است ارتعاش مولکول‌ها یا اتم‌ها در شبکه‌های بلوری[۷]. گاز یونیزه‌شدۀ داغ یا پلاسما[۸] را اغلب حالت چهارم ماده می‌نامند، ولی کریستال مایع[۹]، کلوئید[۱۰] و شیشه[۱۱] را نیز می‌توان در این مقوله جای داد. تغییر حالت[۱۲] زمانی واقع می‌شود که گاز متراکم و به مایع یا مایع به جامد تبدیل شود. تغییرات مشابهی در زمان ذوب جامد و تبدیل آن به مایع یا تبخیر مایع و تبدیل آن به گاز صورت می‌گیرد. دستۀ اول این تغییرات با سردکردن و دسته دوم با گرم‌کردن صورت می‌گیرند. در تغییری غیرعادی، با نام تصعید[۱۳]، جامد مستقیماً به گاز تبدیل می‌شود و از حالت مایع عبور نمی‌کند. ازجمله دی‌اکسید کربن[۱۴] جامد (یخ خشک[۱۵]) به گاز دی‌اکسید کربن تصعید می‌شود.