حجاب
حجاب
(در معنای مصدری پنهان‌کردن و در معنای اسمی، پرده) این واژه در آیات و روایات برای پوشش زن به‌کار نرفته هرچند امروزه در تداول عام کاربرد وسیع پیدا کرده است. در ادبیات اسلامی به‌جای آن از کلمه «سَتر» که معنای پوشش می‌دهد استفاده شده است. حجاب یا پوشش زن اختصاص به اسلام ندارد و در همۀ ادیان و اکثر فرهنگ‌ها وجود داشته و در برخی از آن‌ها، مانند دین یهود، با سخت‌گیری بیشتری توأم بوده است. در ایران باستان نیز حجاب رایج برای بانوان با محدودیت بیشتری توأم بوده ولی در میان اعراب جاهلی حجاب وجود نداشته است. در قرآن در چند موضع به پوشش زنان اشاره شده است ازجمله در آیۀ ۳۱ سورۀ نور که به آیۀ حجاب معروف است چنین آمده است: «و به زنان مؤمن بگو دیدگان‌شان را فرو گذارند و ناموس‌شان را محفوظ بدارند و زینت‌شان را جز آنچه آشکار است، آشکار نکنند و...». آیۀ ۵۹ سورۀ احزاب نیز به ضرورت پوشش تصریح می‌کند: «ای پیامبر به همسرانت و دخترانت و زنان مسلمان بگو که روسری‌های خود را بر خود بپوشند که به این وسیله بهتر شناخته می‌شوند و مورد آزار واقع نمی‌شوند و خداوند آمرزگار مهربان است». فقیهان از آیات و روایات وارده در این زمینه، احکام مربوط به پوشش و نظر را استنباط کرده‌اند. همۀ فقیهان از کلیۀ مذاهب اسلامی بر ضرورت پوشش بدن زن در مواجهه با نامحرم اتفاق نظر دارند، ولی اغلب فقهای شیعه بر جواز عدم پوشش وجه و کفین (و به‌نظر برخی ظاهر قدم‌ها) فتوا داده و برخی جانب احتیاط را گرفته حتی پوشش وجه و کفین و ظاهر قدم‌ها را نیز جایز نداسته‌اند، مانند میرزای قمی صاحب قوانین. اما بسیاری از متأخرین ازجمله امام خمینی (ره) وجه و کفین را از پوشش استثنا کرده‌اند. همین‌طور است پوشش سر در دختر نابالغ و پیرزنان. استاد مطهری پوشش وجه و کفین را مرز محبوسیت زن می‌داند و مستثنی‌بودن آن از پوشش را به‌معنای امکان‌دادن به فعالیت در عرصۀ اجتماع برمی‌شمرد. دربارۀ نظر به نامحرم، عده‌ای از فقها نظر به وجه و کفین زن نامحرم را (بدون زینت) در صورتی که بدون تلذذ و ریبه (خوف‌افتادن در گناه) باشد بلامانع می‌دانند و برخی دیگر احتیاط کرده آن را جز در مقام ضرورت جایز نمی‌دانند. نگاه‌کردن به زنان اهل کتاب که معمولاً فاقد پوشش کامل هستند نیز بدون ریبه و تلذذ بلامانع است، همین‌طور است در مورد زنان مسلمان روستایی و صحرانشین که معمولاً پوشش محلی آن‌ها نیز کامل نیست. آرایش و زینت زنان در برابر مردان نامحرم جایز نیست و مراد از زینت همان است که در عرف و جامعه زینت شناخته می‌شود. در نظرکردن، حکم عکس و فیلم با حکم خود شخص یکسان نیست. نگاه‌کردن بدون ریبه به عکس و فیلم زن نامحرم ناشناس که فاقد پوشش کامل است از دید فقها بلامانع است. لباس زن باید به‌گونه‌ای باشد که تحریک‌برانگیز و مفسده‌آفرین نباشد و نظر مردان نامحرم را به خود جلب نکند، همچنین است در مورد رنگ لباس زنان. بنابراین، فرم و شکل یا رنگ خاصی در تعالیم اسلامی برای لباس زنان و مردان تعیین نشده و اصول کلی که همانا حفظ عفت و تحریک‌برانگیزنبودن است مورد تأکید قرار گرفته است. شکل و فرم و رنگ لباس براساس مقتضیات اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی در هر جامعه تعیین می‌شود، همچنان‌که امروزه در کشورهای اسلامی الگوهای گوناگونی از پوشش کاربرد دارد.