حسن توفیق
حسن توفیق (1304-1399)
کاریکاتوریست و از مدیران مسئول نشریۀ توفیق. او بزرگ‌ترین برادر از برادران توفیق (حسین و عباس توفیق) بود که ۲۹ سال مدیریت این نشریۀ طنز و انتقادی را عهده دار بود.
حسن توفیق در ۱۱ اسفند ۱۳۰۴ش متولد شد. در دارالفنون درس خواند و در رشتۀ حقوق قضایی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. مدتی کارمند وزارت دارایی بود و در دانشگاه ملی (شهید بهشتی کنونی) نیز به تدریس می پرداخت.
این هنرمند صاحب سبک در ۱۳۲۲ش به طور رسمی به جمع طنزپردازان مجلۀ توفیق پیوست، که نزدیک به نیم قرن فعالیت داشت.
ابتدا با راهنمایی و همکاری روح‌الله داوری، از کاریکاتوریست‌های باسابقه و مجرب، و سپس به طور مستقل شروع به خلق آثار ماندگاری در هفته‌نامۀ توفیق کرد.
او همزمان با وکالت، کاریکاتورهای موفقی را نیز برای توفیق ترسیم می‌کرد. طراحی بسیاری از کاریکاتورهای روی جلد این مجله در دورۀ دوم و سوم کار حسن توفیق بود. او نخستین دورۀ کلاس‌های آموزشی کاریکاتور در ایران را برگزار و تیم کاریکاتور این مجله را سازمان‌دهی کرد.
تا ۱۳۱۷ش مجله خط مشی انتقادی نداشت و کمتر با سران سیاسی کشور شوخی می کرد و بیشتر با محتوای شعر، نثر و آگهی به چاپ می‌رسید. پس از مرگ حسین توفیق، چاپ مجله متوقف شد تا این که در ۱۳۱۹ش با مدیریت فرزندش، محمدعلی توفیق، دورۀ دومش آغاز شد و تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش ادامه یافت.
به طور کلی، توفیق از انتقاد و درگیری با دربار پرهیز می‌کرد، و فقط در بحبوحۀ وقایعی که به کودتای ۲۸ مرداد انجامید، در مقاله‌ای با عنوان «فتنۀ روسیاه» انتقاد تندی از محمدرضا پهلوی کرد. به علت چاپ این مقاله، در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش، محمدعلی توفیق در دفتر نشریه بازداشت و نخست در قلعۀ فلک الافلاک زندانی و سپس به جزیرۀ خارک تبعید شد. پس از یک سال، او را با این شرط آزاد کردند که دیگر فعالیت سیاسی نداشته باشد.
در دورۀ سوم این مجله که در ۱۳۳۷ش آغاز شد، محمدعلی توفیق نام این مجله و حق تألیف ۳۲ سال مندرجات آن را رسماً به برادران توفیق (حسن، حسین و عباس توفیق) واگذار کرد که در سال‌های آخر دورۀ دوم از اعضای تحریریه بودند. و انتشار این دورۀ پرسر و صدای توفیق، زیر فشار شدید سانسور و با توقیف‌های مکرر تا ۱۳۵۰ش ادامه یافت.
پس از توقیف توفیق (تیرماه ١٣۵٠)، حسن و برادرانش تلاش بسیار کردند تا راه گریزی برای انتشار مجدد مجله پیدا کنند، اما تلاش‌شان مؤثر نبود و توفیق، قربانی سیاست‌های حاکمیتی شد.
حسن توفیق مدتی در ایران بود و سپس همراه خانواده اش راهی امریکا شد. اما پس از مدتی، مجدد به ایران بازگشت. او سرانجام در روز یکشنبه ۱۱ خرداد 1399 بر اثر ایست قلبی، در 95 سالگی در یکی از بیمارستان های تهران درگذشت.