حفصیان
حَفْصیان
(یا: بنی حفص، حفصیون) سلسلۀ حکمرانان بربر مسلمان در تونس و الجزیرۀ شرقی (حک: ۶۲۶ـ۹۸۱ق). نسب این خاندان به شیخ ابوحَفْص عُمَر، رئیس قبیلۀ بربر هنتاته، می‌رسد. فرزندان شیخ ابوحَفْص در دستگاه مُوحدون مقامات مهمی به‌دست آوردند و سپس بر تونس حکم راندند. ابوزکریا یحیی در ۶۲۶ق اعلام استقلال کرد و دولت حفصیان را تأسیس کرد. حفصیان بیش از سه قرن در تونس با عدل و داد حکم راندند و تونس را به مرتبه‌ای از ترقی و تعالی نایل کردند که نه‌تنها مرکزی سیاسی، بلکه مرکزی فرهنگی، علمی و تجاری نیز بود. ابوزکریا قدرت خود را به‌تدریج گسترش داد، قُسْطَنْطَنیّه، بَجایه و الجزیره را گرفت و امرای عبدالوادی، تلمسان و مرینیان را به اطاعت خود درآورد. در روزگار ایشان مساجد بسیار و بناهای زیبا و دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های متعدد بنا شد و دانشمندان و ادیبان در تونس گرد آمدند. روابط تجاری با کشور ایتالیا رونق گرفت و اوضاع اقتصادی در مناطق تحت نفوذشان بهبود یافت. پس از ابوزکریا فرزندش ابوعبدالله ملقب به اَلْمُسْتَنْصِرُ بالله به حکومت رسید و خود را خلیفه و امیرالمؤمنین خواند. در ۹۴۱ق عثمانی‌ها تونس را فتح کردند. امپراتور فرانسه، شارل پنجم، در سال بعد امرای بنو حَفْص را به‌سلطنت برگرداند، اما منطقۀ حکومتشان با کمک نظامی اسپانیا فقط به ناحیه کوچکی از تونس محدود شد. در ۹۷۷ق برای دومین‌بار تونس از دست بنو حَفْص خارج شد ولی در ۹۸۱ق با کمک نیروی دریایی اتریش، توانستند تونس را اشغال کنند. سال بعد دو نفر از سرداران عثمانی، در زمان حکومت سنان پاشا تونس را فتح کردند و آخرین حاکم بنو حَفْص مولای محمد بن حسن دستگیر و به استانبول اعزام شد. ترکان عثمانی به سرزمین تونس استیلا یافتند.