حکومت (اصول فقه)

حُکومت (اصول فقه)

در اصول فقه، هرگاه دلیلی، مفسّر و ناظر به دلیلی دیگر باشد آن را حاکم و دلیل دیگر را محکوم نامند؛ خواه دلیل ناظر، موضوع دلیل دیگر را تفسیر کند یا محمول آن را، یا با تفسیر خود، در موضوع دلیل دیگر توسعه یا محدودیت ایجاد کند. مثلاً اگر دلیلی گوید «همۀ دانشمندان را احترام کنید»، اما دلیلی دیگر گوید «سازندگان بمب شیمیایی دانشمند نیستند»، بدون تردید دلیل دوم در مقام انکار دانش سازندگان بمب شیمیایی نیست، بلکه در مقام تفسیر دلیل اول است. هدف آن نیز این است که دانشمندانی را احترام کنید که سازندۀ بمب شیمیایی نباشند. در این مثال، دلیل دوم حاکم است و موضوع دلیل اول را محدود می‌کند.