خرس
خرس (bear)
پستاندار[۱]ی بزرگ، با جثه‌ای سنگین، اندام‌های حرکتی کوتاه و قوی، و دمِ خیلی کوتاه. خرس‌ها یک‌بار در سال تولیدمثل می‌کنند و صاحب یک تا چهار توله می‌شوند. در مناطق شمالی، به‌خواب می‌روند. توله‌های این جانور در زمستان متولد می‌شوند. خرس‌ها بیشتر در امریکای شمالی و شمالِ آسیا فراوان‌اند. این جانوران کف‌رواند و چنگال‌هایی بلند و غیرقابل جمع شدن دارند. تیرۀ خرس‌ها[۲]، وابستۀ گوشت‌خوارانی مثل سگ‌ها و راسوهاست. همۀ خرس‌ها شکارشان را می‌کشند.
گونه‌ها. هفت گونه خرس وجود دارد. خرس قهوهای[۳] Ursus arctos که قبلاً در بیشتر قسمت‌‌های اروپا، شمال آسیا، و امریکای شمالی وجود داشت، امّا امروزه تعداد آن کم شده است. بزرگی این جانور در اروپا، آسیا، و افریقا کمتر از دو متر و در آلاسکا حدود ۲.۸ متر و وزنش حدود ۷۸۰ کیلوگرم است؛ خرس خاکستری[۴] نمونه‌ای از این گونه است که در امریکای شمالی یافت می‌شود. زیرگونۀ دیگر، خرس کودیاک[۵] آلاسکا، بزرگ‌ترین گوشت‌خوار زندۀ خشکی است؛ طول خرس قطبی[۶] سفید Thalarctos maritimus به ۲.۵ متر می‌رسد. این جانور موهایی بلند در ناحیه زیرین کناری بدن، تا حد پاهایش دارد. غذای این گونه، بیشتر فُک است. پوست بدنش سیاه و قادر است ۸۰ تا ۹۰ درصد انرژی خورشید را جذب کند و از طریق موهای توخالیِ پوشش خود به بدن برساند. این جانور در حوالی قطب شمال یافت می‌شود؛ خرس سیاه امریکا[۷]ی شمالی Euarctos americanus و خرس سیاه آسیایی[۸] Selenarctos thibetanus کوچک‌ترند و فقط حدود ۱.۶ متر طول دارند. نمونۀ آسیایی روی سینه‌اش علامتی به شکل V سفید دارد؛ خرس عینکی[۹] Tremarctosornatus در کوه‌های آند، تقریباً به اندازۀ خرس تنبل[۱۰] Melursus ursinus هند و سری‌لانکا است، موهایی به هم ریخته دارد و از پنجه‌ها و لب‌های جلو‌آمده‌اش برای گرفتن موریانه کمک می‌گیرد. موریانه یکی از غذاهای مورد علاقۀ این خرس است. کوچک‌ترین خرس، خرس آفتاب[۱۱] مالزی Helarctos malayanus است که به ندرت طولش به ۱.۲ متر می‌رسد، بالاروندۀ خوبی است و غذای مورد علاقه‌اش عسل است.
خطر انقراض. از هفت گونۀ خرس، پنج گونه در معرض انقراض‌اند و همه، به غیر از خرس قطبی و خرس سیاه امریکایی، روبه کاهش‌اند. در آوریل ۲۰۰۱، کمتر از ۱۰۰۰ خرس خاکستری در طبیعت وجود داشت. جمعیت خرس‌های قهوهای را در پیرنه[۱۲]، در ۱۹۹۴، هشت خرس تخمین‌زدند. با وجود انتقال دو خرس ماده در ۱۹۹۶، جمعیت خرس پیرنه در ۱۹۹۸ به شش جانور کاهش پیدا کرد. به‌نظر می‌رسد خرس قهوهای در حدود ۹۰۰م در بریتانیا از بین رفته باشد. علت این امر از بین رفتن محیط زیست آن است، زیرا نیاز به منطقۀ جنگلی وسیع و انبوهی دارد. همچنین، این خرس عادت بسیار به زندگی قلمروی دارد. خرس‌های قهوهای در قلمرو خود چندین‌بار به تغذیه از میوه و دانه روی آورده‌اند و به‌آسانی شکار صیادان شده‌اند. در ۱۹۹۲، از خرس‌های سیاه امریکایی در معاهدۀ بین‌المللی تجارت گونه‌های در معرض خطر[۱۳] (CITES) حمایت صورت گرفت تا تجارت غیرقانونی کیسه صفرای آن‌ها را متوقف کنند. در طب سنتی آسیا برای معالجه بیماری کبد از کیسه صفرای این خرس استفاده می‌کنند. این کیسۀ صفرا دارای مادۀ فعالی با نام اورسودایل[۱۴] است که برای جراحی‌های پیوندی از آن استفاده می‌کنند. گرچه این ماده به‌صورت مصنوعی تهیه می‌شود و به قیمت ارزان در دسترس است، در ۱۹۹۵ حداقل ۱۰هزار خرس به‌علت استفاده از کیسۀ صفرایشان در مزارع چین نگهداری می‌شدند. هنوز هم بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند هزارها دلار برای نوع طبیعی این ماده بپردازند. خرس‌های ایران عبارت‌اند از خرس قهوهای
Ursus arctos و خرس سیاه Selenarctos thibetanus.