خمپاره انداز
خمپاره‌انداز (mortar)
وسیله‌ای برای پرتاب خمپاره در مسیری با ارتفاع بسیار به هدفی در فاصلۀ حداکثر ۶تا ۷کیلومتری. پایداری گلولۀ خمپاره در مسیر پرتاب را باله‌ها یا تیغه‌های انتهای خمپاره پدید می‌آورند. مسیر پرتاب با ارتفاع زیاد به‌معنی زاویۀ پرتاب بالاست، که موجب می‌شود خمپاره‌انداز برای استفاده در نواحی مستحکم یا کوهستان‌ها مناسب‌تر از توپ باشد؛ اما خمپاره‌انداز به اندازۀ توپ در پرتاپ گلوله دقیق نیست، و چون توپ گلوله را از لولۀ خان‌دار پرتاپ می‌کند، سرعت اولیۀ گلوله در توپ از خمپاره‌انداز بیشتر است. همراه با به‌کارگیری خطوط سنگری در جنگ جهانی اول، خمپاره‌انداز پدید آمد تا بتوان گلوله را به‌داخل سنگرهای دشمن پرتاب کرد. مینن‌ورفر[۱] آلمانی، طرحی ابتدایی و پیچیده از خمپاره‌انداز بود، اما استوکس[۲] بریتانیایی، ساخته‌شده در ۱۹۱۵، نمونه‌ای از خمپاره‌اندازهای اولیه بود. این خمپاره‌انداز لوله‌ای ساده با ضامنی[۳] ثابت در انتهای لوله داشت، که در داخل آن خمپاره‌ای با فشنگ مشقی و مقداری باروت بی‌دود می‌ریختند. با اصابت فشنگ به ضامن، باروت آتش می‌گرفت و خمپاره از لوله به بیرون پرتاب می‌شد.