خودکشی
خودکشی (suicide)
اقدام عمدی برای کشتن خود. قصد خودکشی یا خودکشی نافرجام ۲۰ برابر بیشتر از خودکشی منجر به فوت است. زنان سه برابر بیشتر از مردان دست به خودکشی می‌زنند، ولی خودکشی مردان سه برابر بیشتر به نتیجه می‌رسد. مردان بیشتر از وسایلی خشن مانند شلیک گلوله در سر استفاده می‌کنند، و زنان بیشتر با خوردن بیش از حد مجاز دارو خودکشی می‌کنند. همه‌ساله بیش از ۶هزار نفر در ایالات متحده با اسلحه گرم دست به خودکشی می‌زنند. بالاترین آمار خودکشی زنان و مردان در سنین بالای ۷۵سالگی است. مجارستان بالاترین آمار خودکشی را در این گروه سنی دارد، ولی در کل گروه‌ها استونی بالاترین نرخ خودکشی را دارد (۳۸ مورد در هر ۱۰۰هزار نفر). در اغلب کشورها خودکشی جرم است، با وجود این، بعضی کشورها در گذشته آن را مجاز و قابل قبول می‌دانستند. مثلاً، هاراکیری[۱] در ژاپن روشی است برای اجتناب از ننگ و بدنامی؛ یا در هند عقیده بر این بود که زنِ شوهرمرده (بیوه) با سوزاندن خود با هیزمی که برای سوزاندن جسد شوهرش فراهم آمده (سوتی[۲])، به مقام الوهیت می‌رسد. آمار خودکشی در کشورهای اسلامی، بسیار پایین‌تر از کشورهای بودایی‌مذهب یا مسیحی است، و در کشورهای کاتولیک، کمتر از کشورهای پروتستان است. چین، ۴۰ درصد آمار خودکشی جهان را به خود اختصاص داده و تنها کشوری است که خودکشی بین زنان آن به مراتب بیشتر از مردان است ـ ۲۵ درصد از مرگ زنان بین ۱۵ تا ۴۴ سال ناشی از خودکشی است. در ۱۳۸۲، در ایران، ۳,۴۳۱ نفر دست به خودکشی زدند که از این تعداد ۲,۲۳۸ نفر مرد و ۱۱۹۳ نفر زن بودند. در بین جوانان پانزده تا ۲۹سالۀ ایرانی، به‌طور متوسط ۲.۷ درصد هزار نفر خودکشی می‌کنند. خودکشی با بیماری روانی (۶۰ تا ۸۰ درصد از خودکشی‌ها در حالت افسردگی انجام می‌شود)، بیماری جسمی، سوء استفاده از الکل و مواد مخدر، مشکلات مالی و اختلافات شخصی مرتبط است. احتمال خودکشی پس از جدایی، طلاق یا اقدام قبلی به خودکشی؛ بیکاری، فراهم‌بودن وسایل خودکشی، وجود سابقۀ خودکشی در خانواده، ناهنجاری‌های روانی، سوء استفاده از داروهای گوناگون، خشونت، ازجمله خشونت عاطفی، جسمی یا جنسی بیشتر است. نومیدی و ضعف نفس از مهم‌ترین انگیزه‌های مؤثر در خودکشی است. فیلسوفان اخلاق معمولاً خودکشی را مخالف اصول اخلاقی می‌دانند. امروزه این موضوع در فلسفۀ اخلاق جایگاه مهمی پیدا کرده است. خودکشی در همۀ ادیان و مذاهب آسمانی ممنوع و مبادرت به آن به‌صورت اختیاری از گناهان کبیره است. برخی پزشکان معتقدند در صورت درخواست بیماران، باید به کسانی که از ناتوانی‌های غیر قابل تحمل رنج می‌برند یا دچار امراض منتهی به مرگ شده‌اند، با قطع معالجات تداوم‌دهندۀ زندگی، کمک کرد تا به راحتی بمیرند. مخالفین کمک به خودکشی، در مقابل، مدّعی‌اند این بیماران واجد شرایط مناسب برای اتخاذ چنین تصمیمی نیستند. علاوه‌بر این، مخالفینی نگران این هستند که تصمیم‌گیری شخص دیگری به جای بیمار برای خودکشی (داوطلبانه)، تبدیل به خودکشی ناخواستۀ بیمار شود. در ۱۹۷۳ کمک به بیماران لاعلاج در هلند صورت قانونی پیدا کرد. در ۱۹۹۰ تعداد ۱۱,۸۰۰ بیمار به این شیوه مردند (۹ درصد مرگ و میر در هلند). مطابق این قانون، خواستۀ بیمار باید داوطلبانه و با حضور دو شاهد که با او رابطۀ مالی نداشته باشند کتباً درخواست شده باشد. بیماران باید از اظهار نظر پزشک دوّمی در مورد وضعیت بیماری خود بهره‌مند شوند و برای مشاوره به روان‌کاو ارجاع داده شوند. در ژوئیۀ ۱۹۹۶، در استان شمالی استرالیا نیز قانون حقوق بیماران لاعلاج تصویب شد. به موجب این قانون به پزشکان اجازه داده شده است که به مرگ این قبیل بیماران کمک کنند. در حقوق ایران، کمک به خودکشی دیگران جرم است و بسته به مورد، معاون جرم یا شریک جرم به‌شمار می‌رود. خودکشی دسته‌جمعی یا گروهی، گاه‌گاه بین فرقه‌های شبه‌مذهبی رخ می‌دهد. در ۱۹۷۸ در جونزتاون[۳]، ۹۱۱ نفر از پیروان جیمی جونز[۴] مقدس، با نوشیدن یک نوشیدنی آلوده به سیانور، خودکشی کردند. در ۱۹۹۳ نیز ۶۸ نفر از اعضای گروه دیوید کورِش[۵] متعلق به فرقه داودیان[۶]، با آتش‌زدن مجتمع خود در تکزاس خودکشی کردند.