خوشحال خان ختک

خوشحال‌خان خَتَک (پیشاور ۱۰۲۲ـ۱۱۰۰ق)

خوشحال خان ختک
زادروز	پیشاور ۱۰۲۲ق
درگذشت	۱۱۰۰ق
ملیت	افغانستانی
شغل و تخصص اصلی	نویسنده و شاعر
شغل و تخصص های دیگر	سردار
لقب	پدر ادب پشتو
آثار	کلیات خوشحال خان (قندهار، ۱۳۱۷ش)، دستارنامه، بازنامه
گروه مقاله	ادبیات سایر کشورها، تاریخ جهان

سردار، نویسنده و شاعر پشتوی افغانستانی. از سوی قوم خود به حکمرانی خان‌نشین ختک الکوره برگزیده شد. در بیشتر سال‌های زندگی خود در حال جنگ با قبایل گوناگون، به‌ویژه طرفداران دولت گورکانی، بود؛ چنان‌که پسرانش به‌ویژه بهرام نیز با وی جنگ داشتند. خوشحال‌خان در علوم زمانش نیز استاد بود و با علوم اسلامی، زبان و ادبیات عربی و فارسی آشنایی داشت. در اشعار خود اتحاد قبایل افغان را در برابر حکومت گورکانیان تبلیغ می‌کرد. موضوع اشعارش تصوف، فلسفه، تاریخ، علم دین و میهن‌دوستی است. وی اوزان تازه‌ای در شعر پشتو ساخت و با به‌کارگیری استعاره‌ها و کنایه‌ها شعر پشتو را به پایۀ شعر فارسی رساند و مکتب جدیدی به‌نام مکتب خوشحال‌خان پدید آورد و پدر ادب پشتو لقب گرفت. از آثارش: کلیات خوشحال‌خان (قندهار، ۱۳۱۷ش)؛ دستارنامه، بازنامه، به نظم پشتو؛ صِحّتُ‌الابدان به نظم پشتو در پزشکی؛ فرخ‌نامه، به نظم پشتو؛ عیار دانش، که ترجمۀ انوار سهیلی است.