داعی ( ـ۲۸۷ق)
داعی ( ـ۲۸۷ق)
| داعی | |
|---|---|
| درگذشت | ۲۸۷ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| لقب | داعی |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
(لقب مُحَمَّد بن زید حَسَنی) پادشاه (حک: ۲۷۰ـ۲۸۷ق) سلسلۀ علویان طبرستان. برادر و جانشین داعی کبیر بود و همراه‌ِ برادرش، حسن، از مدینه به ری و از آن‌جا به طبرستان رفت. در واقعۀ تسلط یعقوب لیث بر طبرستان، به اسارت درآمد و مدتی بعد آزاد شد. هنگام عصیان حسن بن محمد عقیقی برضد داعی کبیر، مأمور سرکوبی او گردید و عقیقی را در گرگان به قتل رساند. به حکم وصیت برادر، در ۲۷۰ق به امارت رسید، اما داماد و برادرش، ابوالحسین احمد بن محمد، به همراهی اشراف محلی بر ضد او شوریدند ولی پس از ده ماه بر آن‌ها غالب شد و تلاش ناموفقی در ۲۷۲ق، برای تصرف ری انجام داد. با پیشروی رافع بن هَرْثمه، حکمران خراسان، داعی ناگزیر به دیلم گریخت. اما اختلاف رافع با خلیفۀ عباسی، به اتحاد او با داعی و ایراد خطبه در خراسان به نام وی انجامید. داعی نیز ضمن سرکوبی مخالفان، بر گرگان و طبرستان مجدداً تسلط یافت و، با ارسال کمک، به تعمیر مرقد امام علی (ع) و امام حسین (ع) اقدام کرد. با غلبۀ امیراسماعیل سامانی بر عمرو لیث صفاری در ۲۸۷، داعی تصمیم به تصرف خراسان گرفت، اما سپاهیان سامانی به فرماندهی محمد بن هارون در گرگان مانع او شدند و او را کشتند و پسرش زید را به اسارت گرفتند.