دجاجه

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

دَجاجه (Cygnus)
صورت فلکی[۱] بزرگ و شاخص نیمکرۀ شمالی آسمان، به شکل قو. درخشان‌ترین ستارۀ آن ستارۀ قدر[۲] اوّل آلفا دجاجه[۳] یا ذَنَب‌الدَّجاجه[۴] (رِدف) است. بتا دجاجه[۵] (منقار‌الدَّجاجه[۶]) ستاره‌ای دوگانه[۷] به رنگ‌های زرد و آبی است که با تلسکوپ‌های کوچک تشخیص‌دادنی است. سحابی[۸] امریکای شمالی که به سبب ظاهرش چنین نامیده شده است؛ سحابی پرده[۹]، بقایای اَبَرنواختری[۱۰]که حدود ۵۰ هزار سال پیش منفجر شد؛ دجاجۀ اِي[۱۱] (A)‌، به ظاهر کهکشانی دوگانه[۱۲] که منبع پرقدرت رادیویی و نخستین ستارۀ رادیویی کشف شده است؛ و منبع پرتو ایکس دجاجه X-۱‌ که تصور می‌شود نشانۀ موقعیت سیاه‌چاله[۱۳]ای است در محدودۀ این صورت فلکی قرار دارند. این ناحیه پُر است از اجسام درخشان، سحابی‌ها، و ابرهایی از مادۀ تارکننده[۱۴]. ذنب‌الدّجاجه نشان‌دهندۀ دُمچۀ قویی است که در حال پرواز در امتداد راه شیری[۱۵] تصویر می‌شود. بعضی از ستاره‌های درخشان‌تر آن صلیب شمالی[۱۶] را تشکیل می‌دهند: تیر قائم صلیب با آلفا[۱۷]، گاما[۱۸]، اِتا[۱۹] و بتا[۲۰]؛ و قطعۀ افقی صلیب با دلتا، گاما و اپسیلون[۲۱] دجاجه مشخص می‌شوند. دجاجه ـ۶۱‌[۲۲] یکی از کم‌فروغ‌ترین ستارگانی است که حرکت خاص و فوق‌العاده بزرگی دارد و از این‌رو بِسل[۲۳] آن را برای نخستین‌ تعیین فاصلۀ ستاره‌ها[۲۴]، انتخاب کرد. او در ۱۸۳۸ پی برد که این ستاره فقط ۱۰.۴ سال نوری از خورشید فاصله دارد.

 

 

 



  1. constellation
  2. magnitude
  3. Alpha Cyani
  4. Deneb
  5. Beta Cygni
  6. Albireo
  7. double
  8. nebula
  9. Veil
  10. supernova
  11. Cygnus A
  12. double galaxy
  13. black hole
  14. obscuring matter
  15. Milky Way
  16. Northern Cross
  17. Alpha
  18. Gamma
  19. Eta
  20. Beta
  21. Epsilon
  22. 61 Cygni
  23. Bessel
  24. stellar distance