دست
دست
اندام حرکتی در انسان، از شانه تا مچ. بازو یا استخوان بالایی دست از بالا به کتف یا سرشانه جفت، و در انتهای پایینی با زند زیرین و زبرین[۱] (استخوان‌های ساعد) مفصل می‌شود. این استخوان‌ها نیز با یکدیگر و با استخوان‌های مچ مفصل می‌شوند. هر یک از جفت ساختار انتهای دو بازو، دارای چهار انگشت، یک شست و یک کف است. نخستی‌ها، مخصوصاً انسان، به جهت داشتن شست، که در مقابل سایر انگشت‌ها قرار می‌گیرد و امکان گرفتن اجسام را فراهم می‌آورد، از سایر جانوران متمایزند. ماهیچۀ دالی (دلتایی) شانه، ماهیچۀ بزرگی است که سرپوش شانه را می‌سازد و برای بالابردن شانه از کنار بدن عمل می‌کند و از سرشانه تا وسط بازو امتداد دارد. ماهیچۀ اصلی دخیل در پایین آوردن مجدد دست، ماهیچه‌های پهن‌پشتی[۲]اند که از پشت و کنارۀ دیوارۀ قفسۀ سینه به طرف بالا و جلو امتداد داشته و به جلوی گردن استخوان بازو[۳] وصل می‌شوند. غرابی ـ بازویی[۴] به وسطِ جلویی بازو وصل است و سینه‌ای بزرگ[۵] چین جلویی زیر بغل را تشکیل می‌دهد. دست با عضلۀ دوسر[۶]، که از شانه تا مفصل آرنج در جلو امتداد دارد، خم می‌شود و با عضلۀ سه‌سر[۷]، که از شانه تا مفصل آرنج در پشت امتداد دارد، راست می‌شود. ماهیچه‌های پیش بازو (ساعد) شامل ماهیچه‌های راست‌کننده و خم‌کنندۀ مچ و انگشتان‌اند. رگ‌های اصلی زیربغلی‌اند و در آن‌جا که به‌صورت اریب از ناحیۀ بالایی بازو می‌گذرند، به بازویی معروف‌اند. سرخ‌رگ‌های زند زبرین و زند زیرین، که انشعاباتی از رگ بازویی‌اند، به‌طرف پایین ناحیۀ پایینی دست امتداد دارند.
استخوان‌ها. استخوان‌بندی دست شامل ۲۷ استخوان است: هشت استخوان مچ که در دو ردیف چهارتایی قرار گرفته‌اند؛ پنج استخوان کف دست که به کف دست استحکام می‌بخشند؛ چهارده استخوان بند انگشت، شامل دو استخوان در شست و سه استخوان در هر یک از انگشتان دیگر.
عملکرد دست. حرکات دست و انگشتان وابسته به عضلات ساعد و زردپی‌هایشان است که به استخوان‌های دست منتهی می‌شوند، و نیز وابسته به عضلات کوچک دست است. در انسان، شست عملکرد مستقل دارد و سطح نرم آن در کف دست را می‌توان در تماس با سطح کف دستی بقیۀ انگشت‌ها قرار داد. این حرکت نقش مهمی در گرفتن اشیا با دست و اجرای حرکات ظریف دارد. در بین نخستی‌ها، انسان به‌سبب طویل‌بودن شست و بزرگ‌تر بودن زاویۀ بین شست و انگشت اشاره، این حرکت را ماهرانه‌تر صورت می‌دهد. حالت دیگر دست، در هنگام کار، محکم‌گرفتن اشیا، و اعمال نیرو است. در این حالت، شست و انگشتان دیگر جسم را به کف دست می‌فشارند، مچ به عقب خم می‌شود، و ماهیچه‌های خم‌کنندۀ دراز ساعد منقبض می‌شوند تا انگشتان به‌طرف کف دست خم شوند و جسم را بگیرند. در این حالت، شست در امتداد محور و جسم قرار می‌گیرد و بر فشار انگشتان می‌افزاید.