دلگان، شهرستان
| دلگان، شهرستان | |
|---|---|
| استان | سیستان و بلوچستان |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و جلگۀ چاه هاشم |
| جمعیت | 67,857نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی غربی سیستان و بلوچستان |
| نوع اقلیم | گرم و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 390متر (مرکز شهرستان) |
| نام لاتین | Dalgan |
| شهر ها و آبادی ها | شهر گلمورتی |
دلگان، شهرستان (County) Dalgan
واقع در نواحی غربی استان سیستان و بلوچستان، به مرکزیت شهر گلمورتی[۱]. دشت دلگان که ناحیه‌ای گرم و بسیار خشک است، طی دو سدۀ اخیر مرکز اصلیِ تجمعِ طوایفِ نیمه‌کوچ‌روِ بلوچِ بامری شده است. دلگان تا پیش از سال 1371ش یکی از دهستان‌های شهرستان ایرانشهر بود. بخش دلگان در اوایل سال 1371ش در ایرانشهر ایجاد گردید. این بخش در اواخر سال 1386ش براساس مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 18 آذر 1386ش با انتزاع از ایرانشهر به شهرستان ارتقاء یافته است. شهرستان دلگان متشکل است از 2 بخش، 6 دهستان (با بیش از 200 روستا) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های دلگان، گنبد علوی و هودیان[۲]، به مرکزیت شهر گلمورتی)، و بخش جلگۀ چاه هاشم (مشتمل بر دهستان‌های جلگۀ چاه هاشم، آذرآباد و چاه علی، به مرکزیت شهر چگردک[۳]). روستای چگردک در نیمۀ دوم سال 1397ش به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان دلگان 67,857نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، حدود 15درصد جمعیت شهرستان شهرنشین و نزدیک به 85درصد آن روستاییان و کپرنشینان بوده‌اند. شهرستان دلگان در شمال و شرق با شهرستان ایرانشهر، در جنوب شرقی با شهرستان بمپور، در جنوب با شهرستان فنوج، در غرب با شهرستان جازموریان (در استان کرمان) و در شمال غربی با شهرستان ریگان (در استان کرمان) محدود شده است.
شهرستان دلگان با حدود 11,534کیلومترمربع وسعت و حدود 390متر ارتفاع از سطح دریا (در مرکز شهرستان)، در منطقه‌ای جلگه‌ای با آب و هوای گرم و خشک قرار دارد. این شهرستان دارای سلسله‌کوه‌های بزمان و هودیان است که در مناطق شمالی، در دهستان هودیان، به جبال بارز (استان کرمان) متصل می‌شود. دلگان در حوضۀ آبریز شرقی جازموریان، و تالاب جازموریان در نواحی غرب مرکزی شهرستان، بین این شهرستان و شهرستان جازموریان (استان کرمان) قرار دارد. تمام رودخانه‌های این شهرستان، که فصلی هستند و از سیلاب‌های ارتفاعات کوه‌های بزمان و هودیان و کوه‌های منفرد جنوبیِ شهرستان سرچشمه می‌گیرند، به سمت غرب و هامون جازموریان جریان دارند. مردم این شهرستان بلوچند و شامل اکثریت شیعه و اقلیت اهل سنت می‌شوند. شغل عموم آنها کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین محصولات کشاورزی‌شان گندم، جو، گیاهان علوفه‌ای، دانه‌های روغنی، خرما و مرکبات است. آب آشامیدنی و کشاورزی شهرستان عمدتاً از طریق قنات‌هایی تأمین می‌شود که در مواردی عمر برخی از آنها به چند صدسال هم می‌رسد.