دلیجه
دَلیجِه (kestrel)
نوعی باز[۱] کوچک که در اروپا، آسیا و افریقا زادآوری می‌کند. طول تقریبی آن ۳۰ سانتی‌متر است. نرها دارای سر و دم خاکستری مایل به آبی‌اند. پشت‌شان قهوه‌ای بلوطی روشن است و لکه‌های سیاهی روی پشت خود دارند. رنگ این جانور در سطح زیرین زرد کم‌رنگ و دارای لکه‌های سیاه است. ماده کمی بزرگ‌تر است. رنگ جنس ماده در قسمت بالای بدن قهوه‌ای مایل به قرمز است. در هرحال، ناحیۀ سر این جانور به رنگ خاکستری مایل به آبی نیست. دلیجه اغلب با درجا بال‌زدن در میان هوا شکار و از پستانداران کوچک، حشرات، قورباغه‌ها و کرم‌ها تغذیه می‌کند. گونۀ Falco tinnunculus، در خانوادۀ شاهین[۲]، راستۀ شاهین‌سانان[۳] قرار دارد. دلیجه به‌ندرت لانۀ خود را می‌سازد، اما لانۀ سایر پرندگان نظیر کلاغ‌ها و زاغی‌ها را اشغال می‌کند یا با چنگال شکافی در برآمدگی تپه‌ها ایجاد و از آن به‌منزلۀ لانه استفاده می‌کند. این جانور در سراسر اروپا، آسیا و اغلب نواحی افریقا یافت می‌شود و در زمستان به جنوب مهاجرت می‌کند. دلیجۀ کوچک[۴] (Falco naumanni) از ساکنان جنوب اروپاست. دلیجۀ امریکایی[۵] یا باز گنجشکی[۶] (Falco sparverius) تا حدودی کوچک‌تر است، و در بیش‌تر نقاط امریکای شمالی یافت می‌شود. رنگ آن حنایی، خاکستری، و قهوه‌ای مایل به سبز است. نرها معمولاً بال‌هایی خاکستری دارند. اخیراً در جزایر بریتانیا، جمعیت Falco tinnunculus افزایش یافته است. در ایران دو گونه دلیجه یافت می‌شود: دلیجۀ کوچک (Falco naumanni)، و دلیجۀ معمولی (Falco tinnunculus). این دو پرنده با چهارگونه ترمتا، یک گونه لیل، لاچین، بحری، بالابان، و شاهین، مجموعاً یازده گونه، خانوادۀ شاهین را در ایران تشکیل می‌دهند.