دمشق
| دمشق | |
|---|---|
| نام فارسی | دمشق |
| نام پیشین | شام |
| نام لاتین | Damascus |
| کشور | سوریه |
| موقعیت | بر کرانه رود بارادا، در دامنه کوه قاسیون، در ۱۰۰کیلومتری جنوب شرقی بیروت |
| جمعیت | ۲,۳۸۱,۸۰۰ نفر (۲۰۰۳) |
| تولیدات و صنایع مهم | کشاورزی، صنایع دستی، صنایع سبک و جهانگردی |
| بناهای مهم | مسجد اموی |
دِمِشْق (Damascus)
(یا: شام؛ به عربی دِمَشق) پایتخت و بزرگ‌ترین شهر سوریه، بر کرانۀ رود بارادا، در دامنۀ کوه قاسیون، در ۱۰۰کیلومتری جنوب شرقی بیروت، واقع در جلگۀ سرسبز و حاصل‌خیز غوطه. ۲,۳۸۱,۸۰۰ نفر جمعیت دارد (۲۰۰۳). بیشتر جمعیت آن مسلمان است، اما اقلیت مسیحی نیز دارد. درآمد مردم شهر و پیرامون آن از کشاورزی، صنایع دستی، صنایع سبک و جهانگردی است. تولیدات آن عبارت‌اند از ابریشم، کالاهای چوبی، منسوجات، و ظروف برنجی و مسی. در گذشته، دیبا و پولاد دمشق شهرت جهانی داشت. نقل است دمشق قدیمی‌ترین شهر جهان است که پیوسته مسکونی بوده و حتی در روزگار عهد عتیق نیز شهری باستانی محسوب می‌شد. این شهر در هزارۀ ۴پ‌م بنا شد و در قرن ۱۱پ‌م پایتخت آرامیان بود. در ۷۲۳پ‌م به‌دست آشوریان افتاد. در قرن ۶پ‌م به‌تصرف ایرانیان درآمد. در ۳۳۲پ‌م یکی از سرداران اسکندر مقدونی، در ۶۳پ‌م رومی‌ها، در ۶۱۲م خسروپرویز، و در ۶۳۵م (۱۴ق) مسلمانان آن را فتح کردند. معاویه دمشق را مقرّ حکومت خود قرار داد (۳۶ق/۶۵۶م). این شهر همچنین چندین بار به اشغال مصری‌ها، مغول‌ها، و ترک‌ها درآمد. فاطمیان، قرامطه، سلجوقیان، ایوبیان، و ترکان بر شام فرمان راندند و عباسیان به نابودی آثار امویان کمر بستند. تیمور در اوایل قرن ۹ق/۱۴۰۱م دمشق را غارت کرد و به آتش کشید و هنرمندان و صنعتگران شهر را با خود به سمرقند برد. پس از سقوط دولت ممالیک بُرجی، ترکان عثمانی بر آن مسلط شدند. در ۱۳۳۷ق/۱۹۱۸م، در جنگ جهانی اول، انگلیسی‌ها به‌کمک اعراب آن را از تصرف ترک‌ها درآوردند. در ۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م، پایتخت سوریه شد، که در آن زمان تحت قیمومت فرانسه بود. بعد از جنگ جهانی دوم (۱۹۴۶م) دمشق پایتخت سوریۀ مستقل شد. مهم‌ترین بنای قدیمی این شهر مسجد اُمَوی (۸۷ق/۷۰۵م) است، که در محل کلیسای جامع مسیحیان (مربوط به قرن ۵م) ساخته شده است. آرامگاه صلاح‌الدین ایوبی نیز در همین مکان است. قدمت این دژ به ۶۱۷ق/۱۲۱۹م می‌رسد. زینبیه، که به اعتقاد شیعیان آرامگاه حضرت زینب است، نزدیک دمشق و مدفن دکتر شریعتی است. این شهر در دوره‌های جدید از مهم‌ترین مراکز فرهنگی جهان عرب بوده است. ازجمله بزرگانی که در دمشق زیسته یا زاده شده‌اند عبارت‌اند از اخطل، شهر زوری، ابن عساکر، عمادالدین اصفهانی، ابن اثیر، و ابن طولون از قدما و آدونیس و نزار قَبّانی از معاصران.