دوبچک، الکساندر (۱۹۲۱ـ۱۹۹۲)

دوبْچِک، اَلِکْسانْدْر (۱۹۲۱ـ۱۹۹۲)(Dubcek, Alexander)

دوبْچِک، اَلِکْسانْدْر

الکساندر دوبچک Alexander Dubcek
زادروز	۱۹۲۱م
درگذشت	۱۹۹۲م
ملیت	اهل جمهوری چک
شغل و تخصص اصلی	سیاستمدار
گروه مقاله	تاریخ جهان
جوایز و افتخارات	اصلاحات آزادسازی فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی (سوسیالیسم با چهرهای انسانی)

سیاستمدار اهل چکسلوواکی، رئیس مجلس فدرال (۱۹۸۹ـ۱۹۹۲) آن کشور. در جنگ جهانی دوم عضو جنبش مقاومت اسلوواک بود و به مقام دبیر اولی حزب کمونیست رسید (۱۹۶۷ـ۱۹۶۹). پیشتاز مبارزه برای اعطای آزادی‌های مدنی شد (موسوم به بهار پراگ) که با مخالفت شوروی روبه‌رو شد و در ۱۹۶۸ به تهاجم شوروی به چکسلوواکی انجامید. سربازان شوروی او را بازداشت کردند و در ۱۹۷۰ از حزب اخراج شد. دوبچک در ۱۹۸۹ در راهپیمایی‌های طرفداری از دموکراسی از سخنرانان بود و پس از سقوط حکومت افراطیون کمونیست، به ریاست مجلس ملی در پراگ برگزیده شد و در ۱۹۹۰ مجدداً به این سمت انتخاب شد. در ۱۹۹۲ براثر سانحۀ رانندگی درگذشت. پسر خانواده‌ای از کمونیست‌های اسلوواک بود که پیش‌تر مدت کوتاهی به امریکا مهاجرت کرده بودند. در شوروی بزرگ شد و تحصیل کرد. دوبچک، که سوسیالیستی متعهد بود، در ۱۹۳۸ به چکسلوواکی بازگشت و در مقام میهن‌پرستی اسلوواک با نازی‌ها جنگید (۱۹۴۴ـ۱۹۴۵). در ۱۹۳۹ به حزب کمونیست پیوست و تدریجاً در سلسله مراتب آن بالا رفت. در ۱۹۵۳ دبیر ارشد کمیتۀ محلی و در ۱۹۶۳ دبیر اول کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست اسلوواک شد. در مقام رهبر حزب کمونیست چکسلوواکی از ژانویۀ ۱۹۶۸، درصدد برآمد با اجرای اصلاحات آزادسازی فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی، که به «سوسیالیسم با چهره‌ای انسانی» معروف شد، نظام را مردمی کند. در اوت ۱۹۶۸ با هجوم نیروهای پیمان ورشو به چکسلوواکی این جنبش اصلاحی سرکوب شد. در ابتدا دوبچک با روال «عادی‌سازی» پس از تهاجم همکاری داشت، که شوروی آن را هدایت می‌کرد، اما در ۱۹۶۹ سمت رهبری حزب را به گوستاف هوساک واگذار کرد، که محافظه‌کارتر بود. مدت کوتاهی سفیر چکسلوواکی در ترکیه بود، اما در ۱۹۷۰ از حزب کمونیست اخراج شد. درپی اخراج از حزب، دو دهه تبعید سیاسی دوبچک آغاز شد که به دفترداری در وزارت جنگل‌داری اسلوواک گذشت. با وجودی ‌که از حکومت خفقان‌آور و محتاط هوساک سرخورده شده بود، اعتقاد خود را به رؤیای سوسیالیسم حفظ کرد و به جنبش مخالفین، موسوم به منشور ۷۷‌ که واتسلاف هاول، نمایش‌نامه‌نویس، مؤسس آن بود، نپیوست. دوبچک در نوامبر ۱۹۸۹ بار دیگر به شهرت و اعتبار رسید و آن زمانی بود که همراه با هاول بر بالکن مُشْرف به میدان ونسسلاس در پراگ ظاهر شد تا سقوط رژیم کمونیست را جشن بگیرد.