دور باطل

دور باطل (vicious circle)

اصطلاحی در منطق و فلسفه، وابستگی و اتکا متقابل دو امر به یکدیگر، به‌نحوی که وجود هرکدام از وجود دیگری نتیجه گرفته شود. مانند این‌که وجود «الف» وابسته بر وجود «ب» و وجود «ب» وابسته بر وجود «الف» باشد. پس نتیجه می‌گیریم وجود «الف» وابسته و موقوف بر وجود «الف» است. حال اگر وجود «الف» متوقف بر «ب» باشد پس باید «ب» قبلاً موجود و «الف» معدوم باشد و چون وجود «ب» هم متوقف بر «الف» است پس باید «الف» در همان لحظه موجود باشد، درنتیجه لازم است «الف» در آن واحد هم باشد و هم نباشد و وجود و عدم یک چیز در آنِ واحد اجتماع نقیضین بوده و اجتماع نقیضین محال است.