دونالد کریسپ

دونالد کریسپ Donald Crisp
زادروز	لندن 27 ژوئیه 1882م
درگذشت	کالیفرنیا 25 مه 1974م
محل زندگی	امریکا
ملیت	انگلیسی
شغل و تخصص اصلی	بازیگر
شغل و تخصص های دیگر	کارگردان سینما
آثار	جنگ زن و مرد (دیوید وارک کرفیت - ۱۹۱۴)؛ تولد یک ملت (دیوید وارک کرفیت - 1915)؛ شاهزادۀ نیویورک (کارگردان - ۱۹۲۱)؛ نَویگی‌تِر (کارگردانی مشترک با باستر کیتون – 1924)؛ بازگشت شرلوک هلمز (بازیل دین - 1929)؛ شورش در بونتی (فرانک لوید - ۱۹۳۵)؛ زندگی امیل زولا (ویلیام دیترله - ۱۹۳۷)؛ جزبل (ویلیام وایلر - ۱۹۳۸)؛ بلندی‌های بادگیر (ویلیام وایلر - ۱۹۳۹)؛ خوآرز Juarez (ویلیام دیترله - ۱۹۳۹)؛ چه سرسبز بود درۀ من (جان فورد - ۱۹۴۱)
گروه مقاله	سینما
خویشاوندان سرشناس	جین مورفین (همسر)
جوایز و افتخارات	اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد- 1942

دونالد کریسپ

دونالد کریسپ (لندن 27 ژوئیه 1882- کالیفرنیا 25 مه 1974م) (Donald Crisp)

(نام کامل: دونالد ویلیام کریسپ) بازیگر و کارگردانِ انگلیسی هالیوود. طی حدود 55 سال فعالیت حرفه‌ای (از سال 1908 الی 1963م) در لااقل 300 فیلم سینمایی (عمدتاً در نقش‌های دوم یا فرعی) بازی کرد و جز آن در اوائل کارش نیز در تولید بیش‌تر از 20 فیلم به عنوان کارگردان حضور داشت. همچنین وی به دلیل مشاغل مهمی که در بخش صنعت فیلمسازی (تهیه‌کننده، مشاور و مدیر شرکت‌های هالیوودی و مالی) داشت، طی چنددهه فعالیت در ساخت صدها اثر سینمایی نقش مؤثری ایفا کرد.

در سال 1942 برای بازی در چه سرسبز بود درهٔ من برندۀ جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.

تحصیلاتش را در کالج ایتن و دانشگاه آکسفورد به پایان برد. در جنگ بوئرها شرکت کرد و زخمی شد. این‌ها اطلاعاتی از زندگی اوست که خود ادعا کرده، اما با توجه به ادعاهایش در ارتباط با دورۀ زندگی‌اش در بریتانیا که چند دهه بعد از مرگش معلوم شد دروغ‌پردازی بوده، در این مورد نمی‌توان به‌یقین نظر داد، اما به هر روی معلوم است که در سال ۱۹۰۶م از طریق دریا به آمریکا مهاجرت کرده است. با استعدادی که در خوانندگی داشت، دو سال به عنوان بازیگر و خواننده در موزیکال‌ها، روی صحنه می‌رفت. در ۱۹۰۸ به عنوان بازیگر به خدمت کمپانی بایوگراف درآمد. در فیلم‌های تولد یک ملت (۱۹۱۵) و شکوفه‌های پژمرده (۱۹۱۹) دستیار دیوید وارک گریفیث بود و در فیلم نخست ایفای نقش «ژنرال گرانت» و در دومی نقش پدر بی‌رحم ليلين دایانا گیش را نیز به عهده داشت). طی جنگ جهانی دوم مدتی از کار نمایش دور بود و در عوض به عنوان مأمور مخفی انگلیسی‌ها در روسیه خدمت می‌کرد. در ۱۹۲۲م سرپرستی امور نمایندگی کمپانی فیمس پلیرز ـ لاسکی را در بمبئی سرپرستی می‌کرد. طی سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۳۰ تعدادی فیلم هالیوودی را (‌از جمله با همکاری داگلاس فربنکس، جان باریمور و باستر کیتون) کارگردانی کرد. به عنوان بازیگر نقش‌های دوم، طی بیش از پنجاه سال فعالیت، در ده‌ها فیلم جلوی دوربین رفت. هرچند در فیلم‌های ماجراییِ شورش در کشتی بونتی، اکشنِ خوآرز و نگهبان گشتی سپیده‌دم) موفق بود، اما مهربانی ذاتی‌اش بود که با تماشاگران ارتباط برقرار می‌کرد. و آرام آرام تبدیل به بازیگری شد که به طرز بی‌نظیری در نقش پزشکان دانا، دوستانی خوب و مشاورانی قابل اعتماد مناسب می‌نمود. بازی او در نقش نظامی بداخم فرشتۀ سفید، قاضی پسری از اکلاهما (1954) و پدر مهربان سری فیلم‌های لسی (سه فیلم بین سال‌های 1943- 1949) نیز قابل ذکر است. کریسپ برای به‌یادماندنی‌ترین نقش خود، «بزرگ خانوادۀ مورگان» در چه سرسبز بود درهٔ من، برندۀ اسکار بهترین بازیگر نقش دوم شد. طی دهۀ ۱۹۵۰ که از فعالیت‌های بازیگری خود کاسته بود، به عنوان مشاور در امور وام برای کمپانی‌های فیلمسازی در خدمت بانک ایتالیا (بعدها بانک امریکا) بود. همسر دومش، جین مورفین (بین سال‌های 1932 تا 1944) نیز بازیگر بود. دونالد کریسپ چندماه پیش از تولد 92 سالگی‌اش، به دلیل عوارض ناشی از یک سری سکتۀ مغزی درگذشت.

برخی از آثار سینمایی

• نبرد (دیوید وارک کرفیت - 1911)
• جنگ زن و مرد (دیوید وارک کرفیت - ۱۹۱۴)
• تولد یک ملت (دیوید وارک کرفیت - 1915)
• شکوفه‌های پرپر (دیوید وارک کرفیت - 1919)
• بانی بایر بوش (کارگردان و بازیگر - ۱۹۲۱)
• ظواهر (کارگردان - ۱۹۲۱)
• شاهزادۀ نیویورک (کارگردان - ۱۹۲۱)
• نَویگی‌تِر (کارگردانی مشترک با باستر کیتون – 1924) هردو کارگردان در فیلم بازی کرده‌اند و کیتون نقش شخصیت اصلی را به عهده داشته است.
• ایستادگی و رهایی (کارگردان و بازیگر - 1928)
• پلیس (کارگردان – 1928)
• وایکینگ (روی ویلیام نیل - 1928)
• بازگشت شرلوک هولمز (بازیل دین - 1929)
• غبار سرخ (ویکتور فلمینگ - ۱۹۳۲)
• شورش در بونتی (فرانک لوید - ۱۹۳۵)
• فرشتۀ سپید (ویلیام دیترله - ۱۹۳۶)
• زندگی امیل زولا (ویلیام دیترله - ۱۹۳۷)
• جزبل (ویلیام وایلر - ۱۹۳۸)
• بلندی‌های بادگیر (ویلیام وایلر - ۱۹۳۹)
• خوآرز (ویلیام دیترله - ۱۹۳۹)
• زندگی خصوصی الیزابت و اسکس (مایکل کورتیز - ۱۹۳۹)
• شاهین دریا (مایکل کورتیز - ۱۹۴۰)
• چه سرسبز بود درۀ من (جان فورد - ۱۹۴۱)
• لسی به خانه برمی‌گردد (فرد ام. ویلکاکس - ۱۹۴۳)
• خط دراز توسی (جان فورد - ۱۹۵۵)
• مردی از لارامی (آنتونی مان - ۱۹۵۵)
• تلاش واپسین (جان فورد - ۱۹۵۸)
• پولیانا (دیوید سوئیفت - ۱۹۶۰)
• کوهستان اسپنسر (دلمر دیوز - ۱۹۶۳)

---