دیواره یاخته ای

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

دیوارۀ‌ یاخته‌ای (cell wall)
سطح سخت بیرونی یاختۀ گیاهان. دیوارۀ یاخته‌ای متشکل از رشته‌های سلولز[۱] بسیار مستحکم و دارای کشسانی (الاستیسیته) بسیار پایینی است و از این‌رو باعث محافظت از یاخته و حفظ شکل آن می‌شود. اغلب یاخته‌های زنده آماسیده و مملو از آب‌اند (← آماسیدگی). جذب آب براثر فرآیند اسمز باعث ایجاد فشار هیدرواستاتیک درونی (فشار دیواره‌ای) می‌شود که در جهت مخالف دیواره سلولزی عمل می‌کند. یاخته، و به تبع آن، گیاه براثر فشار آماس سفت و سخت می‌شود. گیاهان یا بخش‌هایی از گیاهان غیرچوبی استحکام خود را براساس این ویژگی به‌دست می‌آورند. سلولز دیواره‌های یاخته نقشی حیاتی در تغذیه به‌عهده دارند. هیچ مهره‌داری قادر به تولید سلولاز[۲] نیست. این آنزیم برای تجزیۀ سلولز به گلوکز ضروری است، اما اغلب پستانداران علف‌خوار با استفاده از ترشحات حاصل از ریزاندامگان (میکروارگانیسم) روده‌ای سلولز را تجزیه می‌کنند. انسان‌ قادر به هضم سلولز دیوارۀ یاخته‌های گیاهی نیست؛ نه ریزاندامگان‌های روده‌ای مناسب دارد و نه دندانی مناسب برای خردکردن این دیواره. با این حال، سلولز بخش ضروری غذای انسان را به‌صورت فیبر[۳] (لیف) تشکیل می‌دهد. تجزیه‌نشدن سلولز در رودۀ انسان باعث می‌شود حرکات روده‌ای پدید آید. دیوارۀ یاخته‌ای باکتری‌ها و قارچ‌ها از سلولز تشکیل نشده‌ است، ولی همان سختی را دارد. برخی از آنتی‌‌بیوتیک‌ها با ضعیف‌کردن دیوارۀ یاخته‌ای باکتری‌ها آن‌ها را از بین می‌برند. پنی‌سیلین این گونه عمل می‌کند.

 


  1. cellulose
  2. cellulase
  3. fiber