ذره باوری
ذَرِّه‌باوری (atomism)
(یا: اتمیسم) نظریه‌ای فلسفی و علمی که بنابر آن، واقعیت از اجزای اولیۀ تقسیم‌‌‌ناپذیری به‌نام اتم به‌معنی رخنه‌ناپذیر و شکافته‌نشدنی تشکیل شده است. نظریۀ اتم‌های مادی را نخستین‌بار لئوکیپوس[۱] و دموکریتوس[۲] مطرح کردند و بعدها لوکرتیوس[۳] آن را بسط داد. دانشمندان علوم طبیعی و فیزیک‌دانان امروزی به روایت پیچیده‌تری از این نظریه اعتقاد دارند، اگرچه، درحال حاضر روشن نیست که کدام ذرات، بنیادی‌ترین واحدهای مادّه را تشکیل می‌دهند. اصطلاح ذره‌باوری به بعضی از نظریه‌های مربوط به روان (نظیر «تصورات بسیط[۴]» جان لاک[۵] و دیوید هیوم[۶]) یا زبان‌شناختی (نظیر قضایای اولیۀ اتمیسم منطقی) نیز اطلاق می‌شود. فلاسفۀ اسلامی با عنوان «جزء لایَتَجَزّی» در دو سطح بدین بحث پرداخته‌اند؛ نخست در این باب که جزء یا اجزای لایتجزی چگونه تشکیل شده‌اند، و دوم، در باب نفی یا اثبات این اجزا. برخی به‌وجود جزء لایتجزی اعتبار داده‌اند و برخی در ابطال آن براهینی همچون «برهان فروپاشی سنگ آسیا»، «نفی دایره»، «برهان قطع» و «برهان تناسب» را مطرح کرده‌اند.