رازین، استنکا (ح ۱۶۳۰ـ۱۶۷۱)
رازین، اِستِنکا (ح ۱۶۳۰ـ۱۶۷۱)(Razin, Stenka)
از رهبران عمدۀ شورش قزاق‌ها و دهقانان در منطقۀ جنوب شرقی روسیه از ۱۶۷۰ تا ۱۶۷۱. در خانواده‌ای ثروتمند از قزاق‌های ساکن در اطراف رودخانۀ دون[۱] به‌دنیا آمد و در دوره‌ای پرتنش پرورش یافت. این تنش از هجوم دهقانان بدون زمین که از لهستان و دیگر مناطق روسیه به نواحی قزاق‌نشین جنوب شرقی این کشور مهاجرت کرده بودند و می‌خواستند در اراضی حاصل‌خیز قفقاز سکونت کنند، سرچشمه می‌گرفت. در ۱۶۶۷، رازین گروهی از اشخاص ماجراجو و فاقد زمین را گرد هم آورد و بر کرانۀ رودخانۀ ولگا[۲] برای خود پایگاهی ایجاد کرد و مدت سه سال به شهرها و دهکده‌های روسیه و ایران هجوم برد و به غارت اموال و کشتار مردم پرداخت. او درخلال یاغیگری‌های خود به شهرهای دربند، باکو و رشت حمله کرد و در ۱۶۶۹ ناوگانی را که پادشاه وقت ایران برای سرکوب او فرستاده بود، شکست داد. یکه‌تازی‌ها و قدرت‌گرفتن رازین در اطراف رودخانه‌های ولگا و دون، اَلکسی[۳] تزار روس را بر آن داشت تا به سرکوب او بپردازد و سرانجام ارتش روسیّه در اکتبر ۱۶۷۰ نیروهای رازین را شکست داد و رازین نیز که از مهلکه گریخته بود پس از چندی دستگیر، شکنجه و در میدان سرخ مسکو چهار شقّه شد. گرچه مردم روسیّه رازین را قهرمان و انسانی سرکش و آزاده می‌شناسند و در ترانه‌های عامیانه و اسطوره‌ای سرگذشت او را بازگو می‌کنند، اما مورخان روسی او را شخصی آشوب‌طلب، چپاولگر و هرج‌ومرج‌طلب توصیف کرده‌اند.