رخ گرد
رُخگَرْد (libration)
در اخترشناسی، لنگش ظاهری[۱] و خفیف در چرخش ماه، ناشی از متغیربودن سرعت چرخش و تمایل محور آن. معمولاً ماه در همان مدت که یکدور گردش در مدار خود را کامل میکند، یکدور هم بر گرد محورش میچرخد و درنتیجه، دائماً یک روی آن به طرف زمین است (← چرخش_همگام). با اینهمه، سرعت گردش مداری ماه متغیر است، زیرا مدار آن به جای دایرهایبودن بیضیشکل است. چرخش محوری آن گاهی اندکی از حرکت مداریاش عقب، و گاهی جلو میافتد و به اینترتیب، بخشی از «نیمۀ پنهان» ماه در اینسو و آنسوی لبههای شرقی و غربی نمایان میشود. این پدیده را رُخگرد طولی[۲] مینامند. رُخگرد عرضی[۳] بهعلت تمایل اندک محور ماه نسبت به صفحۀ مداری[۴] آن روی میدهد و به اینترتیب میتوان دورتر از قطبهای شمال و جنوب ماه را دید. در مجموع، بهعلت این اثرات، ۵۹ درصد کل سطح ماه از زمین مشاهده میشود، در حالیکه اگر رُخگرد اتفاق نمیافتاد، فقط ۵۰ درصد آن دیده میشد.