رساله
رساله
(جمع آن رسائل یا رسالات) عنوانی عمومی برای نوشته‌های کوتاه، کتاب یا صحیفه‌ای کوچک در موضوع یا موضوع‌‌هایی خاص. همچنین به پیام‌های کتبی و نامه‌ها نیز رساله (یا مراسله جمع آن مراسلات) گفته‌اند. تفاوت آن با کتاب در معنای امروزی، کم‌حجم و مختصر بودن آن است. رساله‌نویسی در ایران و اسلام سابقه‌ای کهن داشته، چنان‌که از ایران باستان رسالات فراوانی از مانویان باقی مانده است. در ایران بعد از اسلام، رسایل بسیاری نگاشته شده که در حوزۀ علوم و معارف بوده است. ازجمله قدیم‌ترین رساله‌ها در اسلام رسائل اخوان‌الصفاء متعلق به قرن ۴ق و نیز رسالۀ نفس و رسالۀ نبض ابن سیناست. امروزه، رساله‌ها را به دو دستۀ عملیه و دانشگاهی تقسیم کرده‌اند. رسالۀ عملیه به مجموعۀ فتاوی مراجع تقلید یا مجتهدان می‌گویند که در آن احکام مذهبی را برای مقلدان خود شرح می‌دهد که به توضیح‌المسائل نیز شهرت دارد. رسالۀ دانشگاهی یا پایان‌نامه نوع دیگری از رساله است که دانشجویان برای اخذ دانشنامۀ علمی دانشگاهی می‌نویسند. رساله همچنین به‌معنی نامه به‌ویژه نامه منثور یا منظوم سرگشاده است که مخاطب آن همگان، گروه و یا سازمان است. این‌گونه رساله‌ها با هدف ابلاغ پیامی به مخاطبان نگاشته می‌شود. مشهورترین رساله‌ها در این نوع، ۲۱ رسالۀ پیشوایان مسیحیت ازجمله پولس حواری است به افراد و اعضای کلیساهای مسیحی. رساله‌های هوراس، شاعر و نویسندۀ رومی از کهن‌ترین نامه‌هاست که در دوران رنسانس سرمشق رساله‌نویسی به‌صورتی گسترده شد.