رساله در اصلاح فاهمه

رساله در اصلاح فاهمه (Tractatus de intellectus emendation)

(با عنوان فرعی بهترین راه برای رسیدن به شناخت حقیقی چیزها) رساله‌ای ناتمام در فلسفه، تألیف باروخ اسپینوزا، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۶۷۷. این رساله در پانزده فصل کوتاه و ۱۱۰ بند تدوین شده است. متن به‌واقع صورت یادداشت‌ها و تأملاتی را دارد که شاعر بنا داشته است از آن‌ها برای تألیف کتابی مبسوط دربارۀ فاهمه بهره برد. مؤلف در این رشته تأملاتِ چکیده و موجز به مسائلی چون آن چیزها که اغلب مردم آن‌ها را مطلوب می‌شمارند، حقیقت و خیر اعلا، قواعد زندگی، حالات چهارگانۀ ادراک و بهترین حالت از میان این حالات، ابزارهای فاهمه و تصورات حقیقی، روش حقیقی شناخت، توهمات، تصورات غلط، تصورات مشکوک، حافظه و فراموشی، روش، شرایط تعریف، وسایل شناخت چیزهای سرمدی، و قوّۀ فاهمه و خصوصیات آن پرداخته است. این کتاب که در سالِ درگذشت اسپینوزا و به همراه دیگر اثر مهم او، اخلاق، به‌چاپ رسید، نظریۀ اسپینوزا را دربابِ یگانگی انسان با خداوند، چونان یگانه راه شناخت ساختار بنیادین جهان، به روشن‌ترین شکلی بیان می‌کند.