رساله در طبیعت انسانی
رساله در طبیعت انسانی (Treatise of Human Nature)
کتابی در فلسفه، تألیف دیوید هیوم، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۷۳۹ـ۱۷۴۰. این کتاب بعدها با تصحیحات فراوان و در قالب رسائلی مجزا به‌چاپ رسید. کتاب در سه بخش تنظیم شده که بخش سوم، فاهمه، از دو بخش دیگر، انفعالات و اخلاق، بیشتر است. هیوم در بخش نخست، با تقسیم ادراکهای ذهنی به دو بخش ادراکهای حاصله از تأثرات نامعلوم و ادراکهای برآمده از تصورات، تأثرات و تصورات را به‌هم پیوند می‌زند و بر آن است که هر تصوری از تأثری برمی‌آید. این نظریه درباب زمان و مکان نیز صادق است. به عقیدۀ هیوم تصور ما از مکان تصوری کلی نیست؛ نقاطی رنگین و به‌نوعی خاص ترتیب‌یافته تصور ما را از مکان می‌سازند. موضع هیوم درباب زمان نیز همین گونه است. دفتر دوم به مسائلی از قبیل هم‌دردی و خیرخواهی اختصاص دارد. در نظریۀ روان‌شناسانۀ ذره‌گرای هیوم این احساسات برانگیزانندۀ احساسات افراد دیگر و شراکت آن‌ها در اعمال انسانی است. همین بحث در بخش سوم، از منظر اخلاق پی گرفته می‌شود. این رساله اغراض هیوم را در نظم‌بخشی به علوم برنیاورد و او بدین‌سان دست به‌کار نوشتن مهم‌ترین رسالۀ خود، تحقیق در فاهمۀ انسانی، شد.